ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت

اِرْتِباطاتْ وَ فَنّاوَریِ اِطّلاعات، وِزارَت [vezārat-e ertebātāt va fannāvarī-ye ettelāʾāt] ، وزارتخانه‌ای که مجری سیاستهای شورای عالی فناوری اطلاعات، مسئول تأمین نیازهای ارتباطی و اطلاعاتی، و بسترسازی‌برای توسعۀ فناوری اطلاعات کشور است.
وزارت پست و تلگراف و تلفن (ه‍ م) در 19 آذر 1382، با توجه به وظایف و اهداف جدید و نیازهای نوین ارتباطیِ دنیای معاصر به این نام تغییر یافت (مجموعه...، 2/1325). 12 وظیفۀ مصوب این وزارتخانه از این قرار است: 1. تدوین سیاستها و ضـوابط کلی در زمینـۀ توسعۀ ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ 2. سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان و هدایت و نظارت بر شبکـه‌های پستـی، پست بـانک، مخابرات و فناوری اطلاعات؛ 3. ایجـاد، نگهـداری، بهره‌بـرداری و توسعـۀ شبکـه‌های پستـی و مخابراتـی؛ 4. تنظیـم مـدیریت و کنتـرل فضای فـرکانسـی؛ 5. نظارت کلان بر فعالیتهای بخش غیردولتی در امور مربوط به مخابرات، پست و پست بانک، خدمات هوایی پیام و فناوری اطلاعات؛ 6. صدور مجوز تأسیس و بهره‌برداری واحدهای ارائۀ خدمات پستی، مخابراتی و فناوری اطلاعات؛ 7. طراحی و تدوین نظام ملی فناوری اطلاعات کشور؛ 8. توسعه و ترویج ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور و تأمین زیرساختهای لازم برای دسترسی همۀ مردم به این خدمات؛ 9. حمایت از تحقیق و توسعه برای استفادۀ وسیع‌تر از فناوریهای جدید اطلاعاتی و اشاعۀ فرهنگ کاربرد آنها؛ 10. تدوین و پیشنهاد استـانداردهای ملـی ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات کشـور؛ 11. فراهم کردن زمینۀ مشارکت بخش غیردولتی در توسعۀ ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ 12. تدوین ضوابط حل اختلاف و تعیین اسناد قابل قبول محاکم قضایی در اختلافات و تخلفات مربوط به ارتباطات و فناوری اطلاعات و ارائۀ آن برای طی مراحل قانونی («مأموریت، اهداف...»، مجموعه، 3/1325-1326).
این وزارتخانه از 4 معاونت تشکیل شده است: 1. معاونت ارتباطات و برنامه‌ریزی،ناظر بر دفترهای‌توسعۀ مخابرات، توسعۀ پست و تلفیق برنامه و بودجه؛ 2. معاونت فناوری اطلاعات، مسئول دفترهای توسعۀ فناوری اطلاعات، امور اجرایی و امور زیربنایی؛ 3. معاونت آموزش، پرورش و امور بین‌الملل، متشکل از دفترهای آموزش، پرورش و فناوری، امور بین‌المللی و موزۀ ارتباطات (نک‍ : ادامۀ مقاله)؛ 4. معاونت توسعۀ مدیریت و امور مجلس، ناظر بر ادارات کل امور اداری و مالی و دفترهای حقوقی و امور مجلس (نک‍ : «چارت...»).
سازمانها، شرکتها و نهادهای مهم وابستۀ این وزارتخانه از این قرار است: 1. شرکت مخابرات ایران (ه‍ م)؛ 2. شرکت پست ایران (ه‍ م)؛ 3. شرکت پست بانک (تأسیس: 1374ش)، با هدف نقل و انتقال پول به موازات نظام بانکی کشور و جذب سرمایه‌های سرگردان مردم (نک‍ : پست...)؛ 4. شرکت فناوری اطلاعات (تأسیس: 1370ش)، مسئول طراحی، ایجاد و توسعۀ شبکه‌ها و مأمور راه‌اندازی شبکۀ اطلاع‌رسانی کشور؛ 5. شرکت ارتباطات سیّار، مسئول بازاریابی، تأسیس، توسعه، بهسازی، اجرا، نگهداری و بهره‌برداری و همچنین نظارت و مدیریت شبکۀ ارتباطات سیار؛ 6. شرکت ارتباطات زیرساخت، مجموعه‌ای از نظامهای مخابراتی، مانند مراکز ماکرو ویو، بین شهری و بین‌الملل، شبکۀ اصلی فیبر نوری، ایستگاههای زمینی ماهوارۀ مخابراتی مرتبط با زیرساخت و مراکز سوئیچ راه دور و بین‌الملل، مسئول تأمین ظرفیت انتقال و راهیابی و ترافیک بین شهری و بین‌الملل مورد نیاز متقاضیان و اپراتورهای شبکه‌های مختلف دولتی و غیردولتی؛ 7. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مسئول بهره‌برداری از طیفهای فرکانسی و تدوین مقررات و ارتباطات رادیویی؛ واگذاری و تخصیص فرکانس؛ احداث آزمایش رادیویی؛ مطالعۀ برنامه‌ریزی طیف فرکانس؛ ایجاد بانک اطلاعات رادیویی کشور؛ صدور مجوز ورود کالای مخابراتی رادیویی و صدور پروانۀ رادیویی آماتوری؛ 8. سازمان فضایی؛ 9. مرکز تحقیقات مخابرات (تأسیس: 1349ش، با امضای تفاهم‌نامه میان کشورهای ایران و ژاپن)؛ 10. شرکت خدمات هوایی پیام (تأسیس: 1376ش)، با هدف ساخت و گسترش فرودگاه و مرکز خدمات هوایی، گستـرش فعالیت حمل و نقل هوایی و توسعۀ منطقۀ اقتصادی؛ 11. موزۀ ارتباطات (تأسیس: 1369ش) که نخست با عنوان موزۀ پست و مخابرات فعالیت می‌کرد و در 1382ش به موزۀ ارتباطات تغییر نام داد؛ 12. دانشکدۀ علمی ـ کاربردی پست و مخابرات (تأسیس: 1372ش)، با هدف تربیت نیروی انسانی متخصص موردنیاز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکتهای تابع که در سطح کاردانی و کارشناسی، دانشجو می‌پذیرد (نک‍ ‍: «چارت»)

مآخذ

پست بانک (نک‍ : مل‍ ‌)؛ «چارت سازمانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ابلاغ شد»، شبکۀ فن‌آوری اطلاعات ایران (نک‍ : مل‍ ‌)؛ سازمان فضایی (نک‍ : مل‍ ‌)؛ «مأموریت، اهداف، وظایف و اختیارات»، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (نک‍ : مل‍‌ )؛ مجموعۀ قوانین سال 1382ش، قوۀ قضائیه؛ نیز:

Iranian Space Agency, www. Iran-irsc.com; Iran Information technology Network, www.iritn.com; Ministry of Information and Communications Technology, www. ict.gov.ir/ Homepage. aspx?p=about Tbl 1-1; Post Bank, www. Postbank.ir.
پرویز امین ـ بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه