اعلم شنتمری

اعلم شنتمری \aʾlam-e šantamarī\، ابوالحجاج یوسف بن سلیمان بن عیسى (410- ذیقعدۀ 476 ق / 1019- مارس 1084 م)، ادیب، نحوی، لغت‌شناس و نویسندۀ مالکی‌مذهب عصر ملوک‌الطوایف در اندلس. وی در شنتمریه دیده به جهان گشود و همان‌جا پرورش یافت (ابن‌بشکوال، 2 / 643؛ ابن‌خلکان، 7 / 81، 83) و به‌سبب شکافی که در لب داشت، به «اعلم» شهرت یافت (یاقوت، 20 / 60 -61؛ صفدی، 313). او در 433 ق / 1042 م برای تکمیل دانش خود به قرطبه رفت (ابن‌بشکوال، همانجا؛ ابن‌عماد، 3 / 403) و پس‌ از چندی در شعر و ادب و نحو چیره‌دست شد (ابن‌بشکوال، همانجا؛ ذهبی، 18 / 556). چون در نحو و ادب به کمال رسید، به ‌سنت اهل اندلس لقب «استاد» یافت (نک‍ : ابن‌بسام، 2(1) / 474؛ ابن‌خطیب، 2 / 115).

آثـار چاپی

1. تحصیل عین الذهب من معدن جوهر الادب فی علم مجازات العرب؛ 2. شرح اشعار الشعراء الستة الجاهلیین. به‌سبب اهمیت و اعتبار این شرح، مستشرقان و دانش‌پژوهان عرب، بعدها به تفکیک دیوانهای شعری شش‌گانه پرداختند. آنان افزون‌بر اشعار اعلم شنتمری، اشعار دیگری را بر هر دیوان افزودند و درمجموع، دیوان جامع و مستقلی برای 6 شاعر مذکور تدوین نمودند.

آثـار خطی

1. شرح دیوان الحماسة، شرحی بر حماسۀ ابوتمام؛ 2. النکت فی کتاب سیبویه.

مآخذ

ابن‌بسام شنترینی، علـی، الذخیـرة فی محاسن اهل الجزیرة، به‌ کوشش احسان عباس، بیروت، 1399 ق؛ ابن‌بشکوال، خلف، الصلة، به‌ کوشش عزت عطار حسینی، قاهره، 1374 ق / 1955 م؛ ابن‌خطیب، محمد، الاحاطة، به ‌کوشش محمد عبدالله عنان، قاهره، 1974 م؛ ابن‌خلکان، وفیات؛ ابن‌عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، 1350 ق؛ ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به‌ کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، 1405 ق / 1984 م؛ صفدی، خلیل، نکت الهمیان، قاهره، 1329 ق / 1911 م؛ یاقوت، ادبا.

عزت ملاابراهیمی (دبا)