اعلی

اعلى \aʾlā\، هشتادوهفتمين‌ سورۀ قرآن‌ کریم، دارای 19 آيه‌، 78 كلمه‌ و 294 حرف‌. نام‌ اين‌ سوره‌ از كلمۀ پايانی‌ نخستين‌ آيـۀ آن‌ گرفته‌ شده‌ است‌ (نك‍ : فيروزآبادی، 1 / 514). در ترتيب‌ تلاوت‌، ميان‌ دو سورۀ مكی‌ «طارق‌» و «غاشيه‌» جای گرفته‌، و در ترتيب‌ نزول‌، بنا به‌ روايت‌ مشهور، هشتمين‌ سورۀ مكی‌ است‌ كه‌ پس‌‌از «تكوير» و پيش‌‌از «ليل‌» نازل‌ شده‌ است‌ (ابن‌‌جوزی، 155، 157). در ديگر روايات‌، در ترتيب‌ نزول‌، غالباً هفتمين‌ يا نهمين‌ سوره‌ دانسته‌ شده‌ است. 
سورۀ اعلى آخرين‌ سوره‌ از مجموعۀ هفت‌سوره‌ای «مسبّحات‌» در ترتيب‌ تلاوت‌، و نخستين‌ سورۀ آن‌ مجموعه‌ در ترتيب‌ نزول‌ است‌. محور موضوعی‌ سورۀ اعلى نيز همان‌ محور موضوعی‌ مشترك‌ در مجموعۀ مسبّحات است‌ كه‌ عبارت‌ از «مقامات‌ پيامبر اكرم (ص‌) و امتيازات‌ قرآن‌ كريم‌» است‌ و در اين‌ سوره‌، به‌‌خصوص‌، كيفيت‌ خاص‌ آماده‌سازی حضرت‌ محمد بن‌ عبدالله (ص‌) برای به‌ انجام رساندن‌ رسالت‌ جهانی اسلام‌ در پرتو عنايت‌ خاص‌ پروردگار، و چگونگی‌ ثبت‌ و ضبط حروف‌ و كلمات‌ و عبارات‌ قرآنی‌ در قلب‌ آن‌ حضرت،‌ و نیز جاری‌شدن‌ كلام‌‌اللٰه‌ بر زبان‌ ایشان مورد نظر بوده‌ است‌. 
سورۀ اعلى، به‌‌گزارش‌ روايات‌ منقول‌ از صحابه‌، سورۀ منتخب‌ و محبوب‌ رسول‌‌اللٰه (ص‌) بوده‌ است‌ (طبرسی‌، 5 / 472-473؛ سيوطی‌، 8 / 480). 

مآخذ

ابن‌‌جوزی، عبدالرحمان‌، فنون‌ الافنان‌، به ‌‌كوشش‌ محمد ابراهيم‌ سليم‌، قاهره، 1408 ق / 1988 م؛ سیوطی، الدر المنثور، بيروت‌، 1403 ق / 1983 م؛ طبرسی‌، فضل‌، مجمع‌ البيان‌، صيدا، 1356 ق / 1937 م؛ فيروزآبادی، محمد، بصائر ذوی التمييز، به‌‌كوشش‌ محمد علی‌ نجار، قاهره‌، 1383 ق. 

محمدعلی‌ لسانی‌ فشاركی‌ (دبا)