ازنا

اَزْنا، شهرستان و شهری در استان لرستان. 

شهرستان ازنا

ازنا از شهرستانهای نه‌گانۀ استان لرستان، و شامل دو بخش مرکزی و جاپلق است (سازمان...، 43، 44). مساحت این شهرستان 212‘1 کم‍ 2، و شامل 212 آبادی است (آمارنامه...، 22). سفیدکوه و اشتران کوه از ارتفاعات این منطقه است. آب و هوای ازنا معتدل و نیمه‌خشک است. میزان حرارت و بردوت میان °40+ و °7- متغیر است. میانگین بارندگی سالانه حدود 455 میلی‌متر است (فرهنگ...، 22). جمعیت شهرستان 271‘70 نفر (618‘11 خانوار) است (آمارنامه، 35). محصولات زراعی ازنا گندم، جو و برخی دیگر از انواع غله و میوه است. آب زراعی مورد نیاز آن از رودخانه و چشمه تأمین می‌شود. مردم شهرستان مسلمان و شیعۀ اثناعشری هستند. زبان اهالی فارسی با گویش لری است (فرهنگ، همانجا). 

شهر ازنا

این شهر در بخش مرکزی شهرستان ازنا (سازمان، 43)، در °49 و ´24 طول شرقی و °33 و ´56 عرض شمالی، و در ارتفاع 905‘1 متری از سطح دریا واقع است (مفخم پایان، 23؛ پاپلی، 55). این شهر در دشت نسبتاً وسیعی (رزم‌آرا، 172)، در مسیر راه‌آهن تهران ـ خرمشهر قرار گرفته است و جادۀ الیگودرز به دو رود از کنار آن می‌گذرد (نک‍ : نقشه...، شم‍ 165). 
شهر ازنا به سبب واقع شدن در کنار راه‌آهن سراسری، و نیز جادۀ اصفهان ـ خرم‌آباد ـ اهواز توسعه یافته، و زمینه‌های جذب جمعیت در آن فراهم آمده است. توسعۀ شهر سبب ایجاد بخش نوبنیاد همراه با رعایت نسبی اصول جدید شهرسازی در کنار بافت قدیم شهر شده است (جغرافیا...، 2/ 1078؛ فرهنگ، 23). 
جمعیت ازنا از 548‘9 نفر (732‘1 خانوار) در 1355ش به 824‘25 نفر (455‘4 خانوار) در 1365ش افزایش یافته است (سرشماری...، 1355ش، «ل»؛ سرشماری، نتایج تفصیلی، 18). در این شهر در برابر هر 100 زن، 106 مرد وجود داشته است (همانجا). در 1370ش شمار مردم این شهر 020‘31 نفر (363‘5 خانوار) برآورد شده است که نسبت به سال 1365ش حدود 20٪ افزایش نشان می‌دهد (آمارنامه، 28). نسبت باسوادها در افراد بالای 6 سال 2/ 83٪ بوده است. از کل جمعیت فعال ازنا 1/ 88٪ شاغل بوده‌اند (همان، 29، 57). بر اساس سرشماری 1365ش در طبقه‌بندی شاغلان بر حسب رشته‌ها، 2/ 19٪ در گروه عمدۀ صنعت، و بقیه در دیگر گروهها فعالیت داشتند (سرشماری، نتایج تفصیلی، همانجا). 

مآخذ

آمارنامۀ استان (1370ش)، سازمان برنامه و بودجه، تهران، 1372ش؛ پاپلی یزدی، محمدحسین، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، مشهد، 1367ش؛ جغرافیای کامل ایران، وزارت آموزش و پرورش، تهران، 1366ش؛ رزم‌آرا، علی، جغرافیای نظامی ایران (لرستان)، تهران، 1320ش؛ سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، تهران، 1374ش؛ سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1355ش)، استان لرستان، مرکز آمار ایران، تهران، 1359ش؛ سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1365ش)، نتایج تفصیلی، شهرستان الیگودرز، تهران، 1367ش؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (خرم‌آباد)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 1373ش، ج 58؛ مفخم پایان، لطف‌الله، فرهنگ آبادیهای ایران، تهران، 1339ش؛ نقشۀ راهنمای کشور جمهوری اسلامی ایران، تهران، گیتاشناسی. 

مژگان نظامی