بادلیان

بادْلیان، کتابخانه‌ای قدیمی در دانشگاه آکسفرد انگلستان.
این کتابخانه پس از کتابخانۀ بریتانیا مهم‌ترین کتابخانۀ انگلستان به شمار می‌رود (افشار، 98). بادلیان افزون بر کتب جدید، در بردارندۀ مجموعۀ ارزشمندی از آثار خطی و چاپی اسلامی نیز هست (ﻧﻜ : «مآخذ...»، 116). کتابخانه دارای بخشهای نقشه، میکروفیلم و میکروفیش ونیز 24سالن مطالعه است که روزانه نزدیک به 000’2 مراجعه کننده از آنها استفاده می‌کنند (افشار، همانجا). استفاده از کتابخانه محدود به افراد دارای مجوز است و نظام امانت کتاب، جزبه صورت بین کتابخانه‌ای در آن وجود ندارد («مآخذ»، 119). کتابخانۀ بادلیان مشتمل بر یک ساختمان اصلی متشکل از بنای کتابخانه‌های قدیم، جدید و «رادکلیف کامرا» و 8 ساختمان پیوسته، از جمله کتابخانه‌های هنر و بررسیهای شرقی است («کتابخانه...»، 2). کتابخانۀ بادلیان تاکنون چندین نمونه از اثاثیۀ کتابخانه‌های سدۀ 16م انگلیسی را حفظ کرده است (ﻧﻜ : ماسون، 23-22). این کتابخانه از امتیاز دریافت نسخه‌های رایگان کتابها و نشریات منتشر شده در انگلستان برخوردار است (تامپسن، 32).

پیشینۀ تاریخی

کتابخانۀ بادلیان در 1598م/ 1006ق توسط سرتامس بادلی (1545-1613م)، عبری‌شناس و گردآورندۀ نسخه‌های خطی در دانشگاه آکسفرد پایه‌گذاری، و در 1602م گشوده شد (همو، 3، 33؛ «مآخذ»، 116). کتابها در آغاز به 4 گروه موضوعی، شامل الهیات، حقوق، پزشکی، و هنرتقسیم شد و از 1612م روش قفسه‌بندی دیوار اجرا گردید. فهرست کتابها نخستین‌بار در 1605م، و سپس در سالهای 1620، 1674، 1738 و 1843م انتشار یافت و در این سال مقرر شد که کتابخانه از قوانین فهرست‌نویسی موزۀ بریتانیا پیروی کند (تامپسن، 136، 153، 157، 177). در ایرن دوران کتابها در هر موضوع برحسب قطع تقسیم می‌شد. کتابهای رحلی به میزها زنجیر می‌گردید و کتابهای رحلی کوچک و وزیری در قفسه‌های بسته نگهداری، و کتب هم‌قطع هر رده براساس نام مؤلفان طبقه‌بندی می‌شد (همو، 136).
کتابخانه با دریافت نسخه‌های خطی‌اسلامی و شرقی و مجموعه‌های بررسیهای شرق‌شناسان در سدۀ 17م گسترش یافت («مآخذ»، 117-116). در 1882م کتابخانۀ بادلیان، مستقل از موزۀ بریتانیا 54 قاعدۀ فهرست‌نویسی براساس قوانین انجمن کتابداران انگلیس تهیه کرد و مجموعۀ قوانین فهرست‌نویسی را در 1885م تنظیم نمود و در 1893م منتشر ساخت و در 1918م ویرایش جدید فهرست مزبور را با افزایش شمار قواعد به 68 انتشار داد (تامپسن، 157). این کتابخانه در 1620م، 000‘16 کتاب، در 1700م، 000‘30کتاب، در اواسط دهۀ 1970م، 000‘500‘3 نسخۀچاپی و 000‘50 نسخۀ خطی (همو، 33)، و در اواخر سدۀ 20م، 000‘100‘6 نسخۀ چاپی و 000‘154 نسخۀ خطی داشت («جهان ...»، 1536). در اواسط دهۀ 1990م نسخه‌های خطی شامل 350‘2نسخه به زبان عربی، 530‘2 نسخه به زبان فارسی، 480 نسخه به زبان ترکی، 000‘3 نسخه به زبان عبری، 75 نسخه به زبان اردو و 20نسخه به زبان مالایایی بود («مآخذ»، 118).

مآخذ

افشار، ایرج، «یادداشتهای سفر آکسفرد»، آینده، تهران، 1366ش، ﺷﻤ 1-3؛ تامپسن، جیمز، تاریخ اصول‌ کتابداری، ترجمۀ محمود حقیقی، تهران، 1366ش؛ نیز: 

Bodleian library and its dependent libraries, oxford, 1999; masson, a and P.salvan. Les Bibliotheques, paris, 1961; Middle East Sources, ed. I.R. Netton. England, 1998; The World of Learning 1998, Europa Publications Limited.
پرویز امین