ابوجعفر بن غزال

اَبوجَعْفَرِ بْنِ غَزال، احمد، پزشک اندلسی (سدۀ ۶ ق / ۱۲ م). وی از روستای فجیره[۱] واقع در منطقۀ المریه برخاست (ابن ابی اصیبعه، ۲ / ۸۰). از تاریخ تولد و وفاتش اطلاعی در دست نیست. او به اشبیلیه رفت و در آنجا نزد ابوبکر ابن زُهْرِ حفید و سایر دانشمندان به تحصیل علم پزشکی پرداخت (همانجا، لکلرک، II / 97) و در این علم دستی قوی یافت. در معالجات روشهای تازه‌ای به کار می‌برد و جمعی کثیر به او مراجعه می‌کردند. وی آوازۀ بسیار یافت تا آنجا که مورد توجه منصور یعقوب بن یوسف موحدی (حک‍ ۵۸۰-۵۹۵ ق / ۱۱۸۴- ۱۱۹۹ م) قرار گرفت و عنوان پزشک مخصوص وی را به دست آورد. ابوجعفر در شناخت و ترکیب داروها تبحّر و تخصّص داشت و به همین سبب مسئول تهیه داروها و معجونهای مورد استفادۀ منصور بود (ابن ابی اصیبعه، همانجا). ابوجعفر بعد از وفات این امیر موحِدی، در خدمت ناصر محمد بن یعقوب (حک‍ ‍۵۹۵-۶۱۱ ق / ۱۱۹۹-۱۲۱۴ م) درآمد و همچنان در خدمت او بود تا درگذشت و در مراکش به خاک سپرده شد. نقل شده که ابوجعفر دربارۀ ادویۀ مفرده و مرکبه رسالات زیادی نوشته است. از آن جمله رساله‌ای در خواصّ سنا به طریق مطبوخ و شربت و سفوف و غیره؛ مقاله‌ای در خواصّ اسطو خودس؛ مقاله‌ای در خواصّ آطریلال؛ رساله‌ای در منافع هلیله جات و رساله‌ای در طریقۀ ظرب حبوب مسهله را می‌توان نام برد ( نامۀ دانشوران، ۲ / ۶۴). 

مآخذ

ابن ابی اصیبعه، احمد بن قاسم، عیون الانباء، به کوشش آوگوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ ق / ۱۸۸۲ م؛ نامۀ دانشوران ناصری، قم، مؤسۀ مطبوعاتی دارالفکر؛ نیز: 

Leclere, Lucien, Histoire de la médicine arabe, Paris, 1876. 

ابوالحسن دیانت