ایچل

ایچِل، استانی در تركیه واقع در جنوب آناتولی، بخش غربی ناحیۀ چوكوراووا (چوقوراووا) در حوضۀ مدیترانۀ شرقی، روبه‌روی جزیرۀ قبرس. 

سبب نام‌گذاری

این منطقه در عهد باستان كیلیكیا نام داشت (YA, V/ 3631؛ سامی، 2/ 1128؛ تكسیه، 3/ 271) و سپس به تاشلیك كیلیكیا (= كیلیكیای سنگلاخ) تبدیل شد؛ سرانجام از دورۀ سلجوقیانِ آناتولی به بعد، ایچ ایلی (= ولایت یا عشیرۀ داخلی) نام گرفت (YA، همانجا؛ IA, V(2)/ 928). 

موقعیت جغرافیایی و وضع طبیعی

استان ایچل بین °32 و ´56 و °35 و ´11 طول شرقی و °37 و ´26 و °36 و ´1 عرض شمالی قرار دارد (YA, V/ 3617). مساحت آن 853‘15 كمـ2 است و 2٪ كل مساحت كشور تركیه را در برمی‌گیرد (همانجا؛ «دایرةالمعارف ... »، XX/ 21). مركز این استان شهر مرسین است و شهرستانهای تابع آن اینهاست: اَرْدم لی آنامور، گلنار، موط، سیلیفكه و طرسوس (EI2, III/ 1006؛IA, V(2)/ 930 ). 25٪ اراضی ایچل پوشیده از جنگل و 4/ 59٪ آن كوهستانی و 2/ 11٪ جلگه‌ای است (YA، IA، همانجاها). از رودهای این استان گوگ‌سو، سیحان، طرسوس، لیمونلوچای و آنامورچای را می‌توان نام برد (YA, V/ 3630-3631). 
جمعیت استان برابر سرشماری عمومی سال 1990 م/ 1369ش، حدود 000‘266‘1 نفر بوده كه در مقایسه با سرشماری سال 1985م، 24٪ افزایش داشته است. از كل جمعیت استان 284‘787 نفر در شهرها و بقیه در روستاها زندگی می‌كنند («آمار ... »، 29). ایچل از نظر جمعیت هفتمین استان تركیه است (همان، 7). 

پیشینۀ تاریخی

در 621 ق/ 1224م علاءالدین كیقباد بخش اعظم ایچل را به تصرف خود درآورد. در 652ق/ 1254م قرامانیان (قرامان اوغوللری) در بخشهایی از ایچل حكومت امیرنشین تأسیس كردند (YA, V/ 3632) قرامانیان از 727 تا 820 ق/ 1327 م تا 1417م در ایچل ولارند به طور مستقل حكومت كردند (اوزون چارشیلی، 36). از اواخر سدۀ 15 م ایچل تحت حاكمیت عثمانی قرار گرفت، ولی بخشهایی از آن مدتها از نفوذ دولت دور ماند. ایچل نخست به عنوان یك شهرستان (سنجاق) جزو ایالت قرامان شد و سپس به ایالت قبرس پیوست (IA، همانجا؛ EI2, III/ 1007)؛ پس از آن جزو توابع ایالت آدانا درآمد. در این مرحله ایچل از 5 قضا (بخش) سیلیفكه، ارمناك، موط، گلنار و آنامور، همچنین 6 ناحیه و 321 قریه تشكیل می‌شد، IA)، همانجا). در تمام این دوران مركز شهرستان ایچل، سیلیفكه بود (همانجا؛ سامی، 4/ 2604). پس از تشكیل حكومت جمهوری تركیه، ایچل به صورت یكی از استانهای كشور تركیه درآمد، IA)، نیز EI2، همانجاها). 

وضع اقتصادی

به طور كلی 20٪ از زمینهای ایچل قابل كشت است ( میدان لاروس، VI/ 196) و سویا، تخم پنبه، بادام زمینی، زیتون، لیمو و پرتقال از محصولات آنجاست. دام‌پروری نیز در ایچل رونق دارد («دایرةالمعارف»، XX/ 22, 23). از صنایع مهم این استان می‌توان صنایع چوب، صابون‌سازی، نساجی و نخ ریسی را نام برد. ایچل دارای معادن كرم، آهن، سرب و مس است. از تأسیسات مهم صنعتی آن پالایشگاه نفت «آتش» مرسین است. علاوه بر آن، صنعت گردشگری نیز از نظر اقتصادی برای استان ایچل حائز اهمیت است ( میدان لاروس، همانجا). 

آثار تاریخی و نقاط دیدنی

در نواحی مختلف استان ایچل خرابه‌های شهرها و قصبات بسیاری دیده می‌شود كه به دست یونانیها، مقدونیها و رومیان بنا شده‌اند (سامی، همانجا)؛ از آن جمله بقایای شهر باستانی سیلیفكه، قلعه‌ای مربوط به سدۀ 11 م دوران بیزانس بر روی تپه و قلعۀ قورغوس را می‌توان نام برد (تكسیه، 274-275). 

مآخذ

تكسیه، شارل، كوچوك آسیا، ترجمۀ علی سعاد، استانبول، 1340ق؛ سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، استانبول، 1306 ق؛ نیز: 

Census oƒ Population 1990, State Institute of Statistics, Ankara, 1991; EI2; IA; Meydan-Larousse, Istanbul, 1987; Türk ansiklopedisi, Ankara, 1972; Uzunçarsılı, İ. H., Anadolu beylikleri, Ankara, 1984; YA. 
جلال خسروشاهی