اوراس

اوراس، رشته‌كوهی مرتفع و صعب‌العبور در افریقا. در طرف راست اوراس، شهرهای قلشانه، مجانه، قاصره، قصور، قفصه، الحمه، نفزاوه، سماطه، قسطیلیه، نفطه، تاملیل و مداله، در منطقۀ فرودین شهر قیروان واقع شده است و در طرف چپ آن شهرهای بسكره، تهودا و بادس قرار دارد (ابن‌حوقل، 1/ 64). رود بزرگی كه از اوراس سرچشمه می‌گیرد، باغها و بیشه‌های شهر بسكره را سیراب می‌كند (ابن‌عبدالمنعم، 114، 142؛ ابوعبید، 714، 741). 
در انتهای این رشته كوه از سوی غرب تپه‌های كم ارتفاع زاب وجود دارد كه راه آهن بسكره از آن می‌گذرد (EI1, I/ 519-520). ارتفاع كوههای بلند آن 329‘2 متر است. در 1966 م/ 1345ش جمعیت منطقۀ اوراس 052‘765 نفر بوده است (جوهری، 233، 236). قسمتهای مرتفع این جبال در زمستان و بهار پوشیده از برف است و سرمای آن به °12- می‌رسد (EI1, I/ 520). 
مهم‌ترین و بیشترین ساكنان اوراس بربرها با نژاد گوناگون هستند؛ البته اقوام دیگری ازجمله اعراب هم در آن مناطق زندگی می‌كنند (همان، I/ 521). مردم اوراس با اینکه پس از فتح مسلمانان، اسلام آوردند، با این حال برخی از آنان به ادیان دیگر معتقدند (همانجا). 
در 303ق ابویزید مخلد بن كیداد زناتی نک‍اری در این رشته كوه قیام كرد و بر بسیاری از نواحی افریقا مستولی شد و ظلم و كشتار فراوانی صورت گرفت كه در این میان، مسلمانان آزار فراوانی دیدند (ابن عبدالمنعم، 65؛ ابوعبید، 831). در 346 ق المعزّلدین الله كوههای اوراس را فتح كرد و ساكنین مخالف و سركش آن ناحیه مطیع وی گشتند (ابن اثیر، 8/ 498؛ مقریزی، 1/ 93؛ ابن ظافر، 21). 
اهالی اوراس تا زمان استیلای فرانسویان دارای حكومت مستقلی مبتنی بر مقررات اقوام بربر بوده‌اند (EI1, I/ 521-522). دومین شورش و جنگهای چریكی الجزایر تا اوت 1955، بر ضد فرانسویها منحصر به اوراس بود (كورنون، 172). انقلاب دینی یحیى بن سلیمان اوراسی در قرن 10م یكی از بزرگ‌ترین حوادث تاریخ اوراس است. وی از دانشمندان قسنطینه و اهل فتوا بود و به تصوف نیز گرایش داشت (سعدالله، 1/ 215). همچنین یكی از فعالان قیام برضد عثمانیها در منطقۀ اوراس ابوطیب بسكری بوده است (همو، 1/ 391). از جمله بناهای تاریخی اوراس می‌توان از قبر مادغوس نام برد (ابن عبدالمنعم، 522). 

مآخذ

ابن اثیر، الكامل؛ ابن حوقل، محمد، صورةالارض، لیدن، 1938 م؛ ابن ظافر، علی، اخبار الدول المنقطعة، به كوشش آندره فره، قاهره، 1972 م؛ ابن عبدالمنعم حمیری، الروض المعطار، به كوشش احسان عباس، بیروت، 1981 م؛ ابوعبید بكری، عبدالله، المسالك و الممالك، به كوشش وان لون و فره، تونس، 1992 م؛ جوهری، یسرى، شمال افریقیة، اسكندریه، 1976 م؛ حمیده، عبدالرحمان، جغرافیة الوطن العربی، بیروت، 1990 م؛ سعدالله، ابوالقاسم، تاریخ الجزائر الثقافی، الجزائر، 1958 م؛ كورنون، ماریان، تاریخ معاصر آفریقا از جنگ دوم جهانی تا امروز، ترجمۀ ابراهیم صدقیانی، تهران، 1365 ش؛ مقریزی، احمد، اتعاظ الحنفا، قاهره، 1387 ق/ 1967 م؛ نیز: 

EI1. 
مرادعلی واعظی