تادَلی، علی بن موسی بن عبدالله (د ۸۱۶ق / ۱۴۱۳م)، مشهور به ابن هیدور، ریاضی‌دان و منجم مراکشی. از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست، جز آنکه اهل فاس و منسوب به تادله بود و در نیمۀ دوم سدۀ ۸ و اوایل سدۀ ۹ق می‌زیست (رنو، ۱۷۹). گویند: وی خط را نیکو می‌نوشت و در هنرهای دیگر نیز دست داشت (ابن قاضی، ۳ / ۲۴۹؛ بابا تنبکتی، ۱-۲ / ۳۳۳). از آثار او می‌توان به این کتابها اشاره کرد:
۱. التمحیص فی شرح التلخیص، یکی از شرحهای متعددی است که بر تلخیص اعمال الحساب ابن بنای مراکشی نوشته شده است. رشدی راشد فصل چهارم این کتاب را که به اعداد متحاب می‌پردازد، در مجلة تاریخ العلوم العربیة به چاپ رسانده است (داک، ۲ / ۵۰۲؛ رنو، همانجا؛ راشد، ۶، ۱۴؛ قربانی، ۱۹، ۳۱۸؛ GAL, S, II / ۳۳۱).
۲. تحفة الطلاب و امنیة الحساب فی‌شرح ما اشکل من رفع الحجاب. این اثر شرحی است بر رفع الحجاب عن وجوه علم‌الحساب ابن بنا که این کتاب نیز به نوبۀ خود شرحی است بر تلخیص خود ابن بنا (داک، همانجا؛ لوی دلاویدا، ۲۱۷). شاید عبارتی که ابن قاضی (۲ / ۴۷۵) دربارۀ این کتاب آورده، موجب شده است برخی (مثلاً نک : زرکلی، ۴ / ۳۰۷) نام دیگر این اثر را تقیید على رفع الحجاب بدانند.
۳. اصول علم الحساب، که نسخه‌ای از آن در تونس موجود است (EI۲, IV / ۷۲۶).
۴. الاعتبارات النظریة فی الاحکام النجومیة، در ستاره‌شناسی. نسخه‌هایی از آن در کتابخانه‌های اسکوریال و رباط نگهداری می‌شود (اولمان، ۳۴۴؛ GAL, S, II / ۳۶۴-۳۶۵).
مآخذ
ابن قاضی، احمد، درةالحجال، به کوشش محمد احمدی ابونور، قاهره / تونس، ۱۳۹۱ق / ۱۹۷۱م؛ بابا تنبکتی، احمد، نیل الابتهاج، طرابلس، ۱۴۰۹ق / ۱۹۸۹م؛ داک؛ راشد، رشدی، «نصوص لتاریخ الاعداد المتحابة و حساب التوافقات»، مجلة تاریخ العلوم العربیة، دمشق، ۱۹۸۲م؛ زرکلی، اعلام؛ قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامۀ ریاضی‌دانان دورۀ اسلامی، تهران، ۱۳۶۵ش؛ نیز:
EI۲; GAL, S; Levi Della Vida, G., Elenco dei manoscritti arabi islamici della Biblioteca Vaticana, Vatican , ۱۹۳۵; Renaud, H. P. J., »Additions et corrections à Suter, Die mathematiker und Astronomen der Araber«, Isis, Brouges, ۱۹۳۲, vol. XVIII; Ullmann, M., Die Natur-und Geheimwissenschaften im Islam, Leiden, ۱۹۷۲ ۲.
فریبا پات