ابوفطرس

ابوفُطرُس، یا العوجاء، رودی در 12 میلی شمال رَمْله كه منبع آن از چشمه‌های كوه پیوسته به نابلس و مصبش در دریای شور [مدیترانه]، میان دو شهر ارسوف و یا فاست (یاقوت، 4 / 831). این رود در اغلب منابع «نهرابی فطرس» ضبط شده، ولی مقدسی آن را به شكل «نهر فطرس» (6 / 71) نیزآورده است. در اشعار منسوب به ابونواس نیز از نهر فطرس سخن به میان آمده است (یاقوت، 4 / 832).
نوشته‌اند فطرس نام یكی از شهرهای باستانی است كه آن را هرود، به نام و یاد پدر خویش آنتی پاتر ساخته و نام‌گذاری كرده است. این شهر یكی از منزلگاههای كاروانیان و سپاهیانی كه به بیت‌المقدس، قیساریه و یافا می‌رفته‌اند، بوده است و نام آن پس از غلبۀ عرب، به «ابوفطرس» برگردانده شده است (جودائیكا، III 78). شاید اشارۀ ابوالفداء (ص 48) به قلعۀ ویران مجدالیابا ناظر به همین محل باشد. در همین محل عبدالله بن علی عبدالله ‌بن عباس، عموی سفاح و منصور در 132 ق / 750 م گروهی از بنی‌امیه را فرا خواند و 80 (یعقوبی، 2 / 355)، یا 72 تن (طبری، 7 / 443) از آنان را به قتل رساند. همچنین در 272 ق / 885 م، میان سپاه [خمارویه] پسر احمد بن طولون و سپاه خلیفۀ عباسی در همین محل جنگ درگرفت و به شكست سپاه خلیفه انجامید (ابوالفداء، همانجا، نیز نك‍ : یاقوت، 4 / 836)، و به قولی دیگر میان سپاه سیف‌الدولۀ حمدانی و كافور اخشیدی كنار همین نهر جنگی اتفاق افتاد و حمدانیان شكست خوردند (همو، 1 / 342).

مآخذ

ابوالفداء، تقویم البلدان، به كوشش م. رنو و دوسلان، پاریس، 1840 م؛ طبری، تاریخ؛ ‌مقدسی، مطهر، البده والتاریخ، پاریس، 1919 م؛ یاقوت، بلدان؛ یعقوبی، احمد، تاریخ، بیروت، 1379 ق / 1960 م؛ نیز:

Judaica.

عبدالامیرسلیم