ابن فقیه، ابومنصور

اِبْنِ فَقيه، ابومنصور فخرالدين عبدالواحد بن ابراهيم (561-636ق / 1166- 1239م)، محدث و شاعر بغدادی. اصل او از دَسْكَرَه، قريه‌ای در راه خراسان بود و در محوّلِ بغداد درگذشت، از‌اين‌رو وی را دَسكری و مُحَوَّلی نيز گفته‌اند (ابن فُوَطی، تلخيص، 4(3) / 223، الحوادث، 120). پدرش در بغداد ساكن بود، اما چندی هم در موصل زيست، و همانجا بود كه ابن فقيه چشم به جهان گشود. خاندانش به علم و ادب شهرت داشتند و او از كودكی همراه پدر به مجالس و محافل علمی راه يافت (ابن نجار، 1 / 188). دوران جوانی و پرورش علمیِ او در موصل گذشت و از 4 سالگی در درس ابوالفضل طوسی حضور يافت و از او استماع حديث كرد. با اينهمه او به شعر و ادب تمايل بسيار داشت و خود نيز به سرودن شعر پرداخت و در اين فن دستی توانا يافت (همانجا؛ منذری، 3 / 508). ابن نجار و منذری او را به متانت الفاظ و ملاحت معانی اشعار و خطی خوش ستوده‌اند (همانجاها). ابن فوطی ( الحوادث، همانجا) خط‌نويسی او را به شيوۀ ابن بوّاب دانسته است. ابن فقيه سرانجام به بغداد رفت و در محلۀ محوّل رحلِ اقامت افكند و مجلس حديث برپا كرد. از شاگردان و راويان حديث و شعر وی، يكی ابن نجار است كه خود به شاگردی نزد ابن فقيه تصريح كرده است (همانجا). متأسفانه هيچ يك از آثار او به جای نمانده، تنها چند قطعه شعر از او نقل كرده‌اند (ابن نجار، 1 / 189، 190؛ ابـن فـوطی، همـان، 120، 121؛ ابن شـاكر، 2 / 413، 414). پس از درگذشت ابن فقيه در مُحّول، جنازه‌اش را در مقبرۀ احمد بن حنبل (باب حرب) به خاك سپردند (منذری، همانجا؛ ابن نجار، 1 / 190).

مآخذ

 ابن شاكر كتبی، محمد، فوات الوفيات، به كوشش احسان عباس، بيروت، 1974م؛ ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد، تلخيص مجمع الآداب، به كوشش مصطفی جواد، دمشق، 1965م؛ همو، الحوادث الجامعة، بغداد، 1351ق / 1932م؛ ابن نجار، محمدبن محمود، ذيل تاريخ بغداد، به كوشش قيصر فرح، بيروت، 1402ق / 1982م؛ منذری، عبدالعظيم بن عبدالقوی، التكملة لوفيات النقلة، به كوشش بشار عواد معروف، بيروت، 1405ق / 1984م .

احمد بادکوبه هزاوه