جاد المولی

جادَ الْمولى، محمـد احمد (1300-1363ق/ 1883-1944م)، ادیب، دانشمند و مؤلف مصری. شرح حال جامعی از زندگی این نویسنده و محقق معاصر در دست نیست. اشارات منابع نیز جملگی مختصر و گاه تکراری است. جاد المولى در 1300ق زاده شد (کحاله، 8/ 244؛ زرکلی، 6/ 23)، اما به زادگاه او اشاره نشده است.
زندگی اجتماعی وی با تدریس آغاز شد (همانجاها) و میان سالهای 1910 تا 1913م در دانشگاه آکسفرد تدریس کرد (زرکلی، همانجا). اقامت در غرب، بی‌تردید سبب آشنایی او با دانشها و فرهنگ غربی شد. جاد المولى سپس به مصر بازگشت و سربازرس وزارت فرهنگ و بعدها بازرس و ناظر فرهنگستان زبان گردید؛ مدتی بعد ‌بار دیگر به عنوان سربازرس وزارتخانۀ یاد شده، معرفی و منصوب شد (همانجاها). افزون بر این وی استاد علم اخلاق در دانشکدۀ اصول‌الدین دانشگاه الازهر بود (کحاله، همانجا) و کتاب الاخلاق و الفضائل الاسلامیه را برای دانشجویان آن دانشکده تألیف کرد (نک‍ : فهرس...، 6/ 4). این کتاب در قاهره در مطبعة الارشاد به چاپ رسیده است.
جادالمولى در قاهره درگذشت (زرکلی، همانجا). در برخی منابع (نک‍ : فهرس، 6/ 21) سال درگذشت او را 1947م دانسته‌اند.

آثار چاپی

1. انصاف عثمان (قاهره، 1944م).
2. الخُلُق الکامل، در 4 مجلد (قاهره، 1932-1936م)، که مرجعی بسیار مهم در موضوع اخلاق و فلسفۀ آن و جز آنها ست. مؤلف گاه آراء دانشمندان شرق و غرب را آورده، و نقد کرده است. گزیده‌ای از این کتاب توسط یوسف علی بدیوی در یک جلد با عنوان الخلق الاسلامی الکامل در بیروت و دمشق (1999م) منتشر شده است. 
3. دستور الافراد و الامم فی سنن سیدالعرب و العجم (قاهره، دارالمصریه).
4. محمد(ص) المَثَل الکامل (قاهره، 1932م). این کتاب به بیان سیرۀ زندگی پیامبر(ص) از تولد تا رحلت و مناقب و اخلاق نیکوی آن حضرت می‌پردازد. شیفتگی فراوان و ایمان راسخ مؤلف به پیامبر(ص) در این اثر کاملاً آشکار است. محمود شهابی در 1318ش آن را به فارسی ترجمه، و با عنوان عظمت محمد(ص) (تهران، 1318ش، چ سربی) منتشر کرده است.
جاد المولى در تألیف این کتابها نیز همکاری داشته است:
1. ایام العرب فی الجاهلیة (ریاض، 1942م) و آن اثر تاریخی و ادبی مهمی است که وصف بیشتر جنگهای جاهلی و چند جنگ در صدر اسلام را دربر می‌گیرد.
2. قصص العرب (قاهره، 1939م). این اثر 4 جلدی بر تعریف کلی داستان مبتنی است و تصویر روشنی از زندگی فکری، دینی و اخلاقی عربها را به دست می‌دهد.
3. قصص القرآن (قاهره، 1937م)، که مصطفى زمانی این کتاب را به فارسی ترجمه، و در 1346ش در تهران منتشر نموده است.
4. مهذب رحلة ابن بطوطة، در دو جلد (قاهره، 1934م)، که جاد المولى با همکاری احمد عوامری، این سفرنامۀ گران‌سنگ را برای سنین و سطوح مختلف تحصیلی، ساده و قابل فهم کرده است.
از دیگر آثار او ست: انشقاق القمر معجزة لسید البشر (زرکلی، همانجا)، و شرح المزهر سیوطی (عواد، 1/ 157).

مآخذ

زرکلی، اعلام؛ عواد، کورکیس، الذخائر الشرقیة، به کوشش جلیل عطیه، بیروت، 1419ق/ 1993م؛ فهرس المکتبة ازهریة، قاهره، 1369ق/ 1950م؛ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، 1376ق/ 1975م.

هادی نظری‌منظم