ابن طویر

اِبْنِ طُوَیْر، ابومحمد عبدالسلام بن حسن قیصرانی (525-617ق / 1131-1220م)، تاریخ‌نگار مشهور و از صاحب منصبان عالی‌رتبۀ اواخر عهد فاطمیان مصر. از زندگانی او اطلاع زیادی در دست نیست. ابن دقماق (ص 12) در شرح کوی دارالانماطی می‌نویسد: «این کوی از قدیم‌ترین کویهای مصر است و بسیاری از بزرگان از آن جمله ابن طویر در آنجا سکنى داشته‌اند». ابن طویر در روزگار صلاح‌الدین ایوبی می‌زیست و تاریخی به نام نزهةالمقْلَتین فی اخبار الدولتین تألیف کرد (EI2). این کتاب که قلقشندی (2 / 100) آن را تاریخ الدولة الفاطمیة نامیده، از میان رفته است، ولی بسیاری از مورخان از جمله مقریزی و ابوالمحاسن و نیز خود قلقشندی همواره از او نقل قول می‌کنند. اهمیت تاریخ ابن طویر و وسعت مطالب آن به خصوص از روایات قلقشندی معلوم می‌شود که پیوسته به ابن طویر استناد جسته است (نک‍ : 1 / 103، 2 / 103، 115، 3 / 476، 518). این نکته نیز که ابن خلدون در نوشتن تاریخ خود کتاب ابن طویر را اساس تألیف خویش قرار داده است، اهمیت آن را روشن‌تر می‌سازد. ابن خلدون می‌نویسد: اخبار فاطمیان را از کتاب ابن اثیر و تاریخ دولت فاطمیان تألیف ابن طویر و اندکی هم از نوشتۀ ابن المسیحی برگرفته‌ام (4 / 174).

مآخذ

ابن خلدون، العبر؛ ابن دقماق، ابراهیم بن محمد، الانتصار لواسطة عقد الامصار، بولاق، 1314ق / 1896م؛ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، قاهره، 1383ق / 1963م؛ نیز:

EI2.

رضا انزابی‌نژاد