جعرانه

جِعْرانه، محلی تاریخی در نزدیکی مکه. یاقوت این نام را به کسر اول دانسته، و افزوده است که اصحاب حدیث عین آن را هم کسره، و راء آن را تشدید می‌دهند و اهل اتقان و ادب عین را ساکن، و راء را مخفف، و اهالی بلاد مختلف آن را متفاوت تلفظ می‌کنند (2 / 85).
جعرانه بر سر راه مکه به طائف در 4 فرسنگی شمال مکه واقع بود (همانجا؛ ناصرخسرو، 137). حُجاج با لباس احرام بدانجا می‌رفتند و بر پایۀ روایتی برترین حج عمره حجی بود که از جعرانه آغاز می‌شد، زیرا پیامبر(ص) از آنجا به حج عمره رفته بود (مقدسی، 80؛ یاقوت، 2 / 86). در جعرانه دو چاه آب با آبی خوشگوار وجود داشت، که یکی را بئر الرسول(ص) و دیگری را بئر علی بن ابی‌طالب(ع) می‌گفتند. این دو چاه نزدیک کوه پاره‌ای بودند که بر تخته‌سنگهای آن گودالهایی کاسه‌مانند وجود داشت که پیامبر(ص) به دست خود در آن گودالها برای تهیۀ نان آرد خمیر کرده بود. از این‌رو حجاج به آنجا می‌رفتند و در آن گودالها آرد خمیر می‌کردند و نان می‌پختند و برای تبرّک به ولایت خود می‌بردند (ناصرخسرو، 137-138).
پیامبر اسلام(ص) در 8 ق / 14م پس از پیروزی در غزوۀ حنین با غنایم و اسیران هوازن به جعرانه رفت؛ سپس نمایندگان هوازن در همین محل به نزد پیامبر(ص) آمدند و اسلام آوردند و پیامبر(ص) در 16 ذیقعده در همان‌جا احرام گرفت و به مکه رفت و حج گزارد (ابن اسحاق، 4 / 936؛ ابن هشام، 4 / 101، 130-131، 143؛ ناصرخسرو، 137).

مآخذ

ابن اسحاق، محمد، سیرة النبی(ص)، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، قاهره، 1972م؛ ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفى سقا و دیگران، قاهره، 1355ق / 1936م؛ مقدسی، محمد، احسن التقاسیم، به کوشش محمد مخزوم، بیروت، 1408ق / 1987م؛ ناصرخسرو، سفرنامه، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، 1354ش؛ یاقوت، بلدان.

پرویز امین