ابن سریج

اِبْنِ سُرَيْج، ابوالحسين اسحاق بن يحيی بن سريج نصرانی (300- پس از 377 ق/ 913- پس از 987 م)، مشهور به كاتب نصرانی، از دانشمندان و دبيران سدۀ 4 ق/ 10 م. ياقوت (6/ 87) نام او را به صورت ابن شُرَيْج ضبط كرده و اين اشتباه در آثار برخی از مؤلفان معاصر نيز راه يافته است (نک‍ : كحاله، 2/ 239). او در سال تأليف الفهرست ابن‌نديم (377 ق/ 987 م) در قيد حيات بوده است. ابن سريج در كارهای ديوانی دستی توانا داشت و از علم نجوم نيك آگاه بود. وی ظاهراً در دستگاه خلفای عباسی سمت دبيری داشته است (ابن‌نديم، 151؛ صفدی، 8/ 428). از زندگانی او بيش از اين آگاهی در دست نيست. ابن نديم (همانجا) شماری از آثار او را به اين شرح نام برده است: كتاب الخراج الكبير كه آن را به دو جزء و شش منزل تقسيم كرده بوده است؛ كتاب الخراج الکبیر که آن را به دو جزء و شش منزل تقسیم کرده بوده است؛ کتاب صناعة الخراج الصغير؛ كتاب عمل المؤامرات بالحضرة؛ كتاب تحويل سنی المواليد كه در حدود 100 ورق داشته است؛ كتاب جمل التاريخ. نام اين آثار را كسانی همچون ياقوت (6/ 88) و صفدی (همانجا) عيناً تكرار كرده‌اند. قلقشندی از كتاب ديگری در نجوم به نام مجموع ابن‌سريج نام برده است (1/ 475) كه محتملاً بايد از همين اسحاق ابن‌سريج بوده باشد. ظاهراً از نوشته‌های او امروزه اثری در دست نيست (سزگين، VII/ 169-170) و كسانی كه پس از ابن نديم آثار او را معرفی كرده‌اند، به كتابهای ابن سريج دسترسی نداشته و به نقل اطلاعات ابن‌نديم بسنده كرده‌اند. 

مآخذ: ابن نديم، الفهرست؛ صفدی، خليل بن ایبک، الوافی بالوفيات، به كوشش محمد يوسف نجم، بيروت، 1391 ق/ 1971 م؛ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، قاهره، 1383 ق؛ كحاله، عمر رضا، معجم المؤلفين، بيروت، 1951 م؛ ياقوت، ادبا؛ نيز:

GAS
سيدعلی آل داود