ابن خفاجا

اِبْنِ خَفاجا، شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ موسی‌ صَفَدی‌ (د 750 ق‌/ 1349 م‌)، محدث‌ و فقيه‌ شافعی‌. وی‌ از مردم‌ صَفَدْ (شهری‌ در فلسطين‌) بوده‌ و در همانجا رشد و كمال‌ يافته‌ است‌، اما پس‌ از مدتی‌ به‌ يكی‌ از آباديهای‌ صَفَد نقل‌ مكان‌ كرد و در همانجا به‌ كار تأليف‌ و عبادت‌ و افتاء پرداخت‌ (ابن‌حجر، 1/ 381). وی‌ از ابن‌زملكانی‌ (د 727 ق‌/ 1327 م‌) و ديگران‌ فقه‌ و حديث‌ آموخت‌. او را در بعضی‌ از ابواب‌ فقه‌ مانند ارث‌ و وصيت‌ چيره‌دست‌ دانسته‌اند (ابن‌‌قاضی‌، 3/ 17). به‌ نظر می‌رسد كه‌ وی‌ زندگی‌ را به‌ قناعت‌ و سادگی‌ به‌ سرآورده‌ است‌. از اين‌ رو، چنانكه‌ آورده‌اند، هرگز منصب‌ و مقامی‌ نپذيرفت‌ و هيچ‌ گونه‌ مستمری‌ از كسی‌ دريافت‌ نكرد. معاش‌ او از راه‌ كشاورزی‌ تأمين‌ می‌شد (همو، 3/ 17- 18؛ ابن‌حجر، همانجا). 

آثار

1. منهاج‌ السالكين‌، شرح‌ اربعين‌ نَوَوی‌؛ نسخۀ خطی‌ اين‌ كتاب‌ در كتابخانۀ توپكاپی‌ (كاراتای‌، شم‍ 3142) و بخشی‌ از آن‌ در دارالكتب‌ مصر موجود است (GAL, S, I/ 683)؛ 2. المسائل‌ و الفوائد: نسخۀ خطی‌ آن ‌در كتابخانۀ ظاهريۀ دمشق‌ موجود است ‌(زركلی‌، 1/ 261)؛ 3. شرح ‌التنبيه‌، ده مجلد، دربارۀ فقه‌شافعی‌ (ابن‌قاضی‌، 3/ 18)؛ 4. العمدة، مختصری‌ در فقه‌ (همانجا). ظاهراً از دو اثر اخير تاكنون ‌نسخه‌ای‌ در جايی‌ يافت‌ نشده‌ است‌. 

مآخذ

ابن‌حجر عسقلانی‌، احمد بن علی، الدرر الكامنة، حيدرآباد دكن‌، 1392 ق‌/ 1972 م‌؛ ابن‌قاضی‌ شهبه‌، ابوبكر بن احمد، طبقات‌الشافعية، به‌كوشش ‌عبدالعليم‌ خان‌، حيدرآباد دكن‌، 1399 ق‌/ 1979 م‌؛ زركلی‌، الاعلام‌؛ نيز:

GAL, S; Kārātāy, F. E., Topkapi Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu, Istanbul, 1964. 
حسن‌يوسفی‌اشكوری‌