ابن حاج، ابوعبدالله محمد طالب

اِبْنِ حاج‌، ابوعبدالله‌ محمد طالب‌ بن‌ حمدون‌ سلمی‌ (د 9 ذيحجۀ 1273 ق‌/ 31 ژوئيۀ 1857 م‌)، مورخ‌، قاضی‌ و فقيه‌ مالكی‌. او از پدرش‌ حمدون‌ و برادرش‌ محمد و ابوعبدالله‌ يازغی‌ و شيخ‌ عبدالقادر كوهن‌ و احمد بن‌ كيران‌ و جز آنان‌ دانش‌ آموخت‌. از شاگردان‌ و راويان‌ وی‌ محمد بن‌ احمد بنانی‌ مراكشی‌، ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد بن‌ حمدون‌ و شيخ‌ قاسم‌ قادری‌ قابل‌ ذكرند. 

آثـار

الف‌ ـ چاپی‌

1. الازهار الطيبة النشر فی‌ المبادی‌ العشر، فاس‌، 1317 ق‌؛ 2. حاشية الدر الثمين‌، مصر، 1972 م‌، كه‌ زركلی‌ (6/ 171) آن‌ را حاشيه‌ بر مختصر الدر الثمين‌ شمرده‌ است‌؛ 3. حاشية علی‌ شرح‌ الاتقان‌ و الاحكام‌، فاس‌، 1293 ق‌؛ 4. حاشية علی‌ شرح‌ يحرق‌ علی‌ لامية الافعال‌ لابن‌ مالك‌، فاس‌، 1315 ق‌ و قاهره‌، 1318 ق‌؛ 5. حاشية علی‌ شرح‌ ميارة علی‌ منظومة ابن‌ عاشر، مصر، 1974 م‌؛ 6. العقد الجوهری‌ من‌ فتح‌ الحی‌ القيوم‌ فی‌ حل‌ شرح‌ الازهری‌ علی‌ مقدمة ابن‌ آجروم‌، فاس‌، 1315 ق‌ و مصر، 1319، 1321 ق‌؛ 7. كشف‌ الخفاء و الغطاء، حاشيه‌ بر اوضح‌ المسالك‌، فاس‌(؟)، 1318 ق‌. 

ب‌ ـ خطی‌

1. الاشراف‌ علی‌ بعضی‌ من‌ بفاس‌ من‌ مشاهير الاشراف‌، كه‌ در خزانۀ رباط (زركلی‌، همانجا) و دارالكتب‌ مصر (وكيل‌، 2(4)/ 32) موجود است‌؛ 2. رياض‌ الورد الی‌ ما انتهی‌ اليه‌ هذا الجوهر الفرد، رباط، (همو، 2(4)/ 220؛ (GAL, S, II/ 882؛ 3. شرح‌ المرشد المعين‌ علی‌ الضروری‌ من‌ علوم‌ الدين‌، در فقه‌؛ 4. نظم‌ الدرر و اللآل‌ فی‌ شرفاء عقبة بنی‌ صوال‌، موجود در كتابخانۀ صبيحيۀ سلا در مغرب‌ (حجی‌، 179، 440) و خزانۀ احمديه‌ فاس‌ (زركلی‌، همانجا). 

ج‌ ـ آثاری‌ كه‌ فقط نام‌ آنها باقی‌ است‌

1. روض‌ البهار فی‌ ذكر جملة من‌ شيوخنا الذين‌ فضلهم‌ اجلی‌ من‌ النهار، در تراجم‌ و انساب‌ (گنون‌، 1/ 307)؛ 2. شرح‌ احياء الميت‌ فی‌ فضائل‌ آل‌ البيت‌ سيوطی‌ (كتانی‌، 1/ 350). 

مآخذ

حجی‌، محمد، فهرس‌ الخزانة العلمية الصبيحية بسلا، كويت‌، 1406 ق‌؛ زركلی‌، اعلام‌؛ كتانی‌، محمد، فهرس‌ الفهارس‌، فاس‌، 1346 ق‌؛ گنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، بيروت‌، 1395 ق‌/ 1975 م‌؛ وكيل‌، مختار، فهرست‌ المخطوطات‌ المصورة، قاهره‌، 1390 ق‌/ 1970 م‌؛ نيز:

GAL, S.
سعيدالله‌ قره‌بگلو