ابن بردس

اِبْنِ بَرْدِس‌، عمادالدين‌ ابوالفداء اسماعيل‌ بن‌ محمد بن‌ بردس‌ ابن‌ رسلان‌ بعلبكی‌ حنبلی‌ (جمادی‌ الآخر 725- شوال‌ 786 ق/ مه 1325- دسامبر 1384 م)، محدث‌، مقری‌ و نظم‌پرداز. در آغاز از قطب‌الدين‌ ابوالفتح‌ يونينی‌ دانش‌ آموخت‌، آنگاه‌ راهی‌ دمشق‌ شد و از مشايخ‌ وقت‌ همچون‌ قاسم‌ بن‌ عساكر، ابن‌ زراد، ابن‌ شحنه‌ و ديگران‌، اجازت‌ يافت‌. سپس‌ در حلب‌ اقامت‌ گزيد و در آنجا از ابراهيم‌ بن‌ شهاب‌ محمود و سليمان‌ بن‌ مطوع‌ حديث‌ فراگرفت‌ و به‌ تدريس‌ پرداخت‌ (ابن‌ حجر، 1/ 450). وی‌ يكی‌ از استادان‌ قاضی‌ شرف‌الدين‌ ابوالفتح‌ بعلی‌ معروف‌ به‌ ابن‌ السقيف‌ و محمد بن‌ خطيب‌ بود (ابن‌ قاضی‌، 4/ 142؛ ابن‌ عماد، 6/ 287) و به‌ دينداری‌، صيانت‌ نفس‌ و حسن‌ خلق‌ شهرت‌ داشت‌ و جمعی‌ كثير از جمله‌ فرزندش‌، تاج‌ الدين‌ از محضر او بهره‌ بسيار بردند (ابن‌ فهد، 167). 
مهم‌ترين‌ آثار ابن‌ بردس‌، كه‌ همۀ آنها به‌ صورت‌ نسخۀ خطی‌ است‌، بدين‌ قرار است‌: 1. الاعلام‌ فی‌ وفيات‌ الاعلام‌ كه‌ در آن‌ ابن‌ بردس‌ طبقات‌ الحفاظ ذهبی‌ را به‌ نظم‌ درآورده‌ است‌ (سيد، 2/ 23-24)؛ 2. الانتخاب‌ فی‌ اختصار كشف‌ النقاب‌ كه‌ خلاصه‌ای‌ است‌ از كشف‌ النقاب‌، تأليف‌ صلاح‌ الدين‌ علائی‌ (د 761 ق‌/ 1359 م‌). مصنف‌ محدثان‌ را به‌ 4 گروه‌، يعنی‌ كسانی‌ كه‌ به‌ ترتيب‌ بيش‌ از 000‘1 حديث‌، ميان‌ 000‘1 تا 100 حديث‌، ميان‌ 100 تا 10 حديث‌ و كمتر از 10 حديث‌ نقل‌ كرده‌اند، تقسيم‌ نموده‌ و به‌ هر گروه بابی‌ را اختصاص‌ داده‌ است‌ (دارالكتب‌ المصرية، 1/ 168؛ آربری‌، II/ 90)؛ 3. بغية الاريب‌ فی‌ اختصار التهذيب‌، كه‌ صورت‌ مختصر تهذيب‌ الكمال‌ مزی‌ است‌. ابن‌ بردس‌ اسامی‌ همه‌ رجال‌ تهذيب‌ را در آن‌ آورده‌، ولی‌ گاه‌ برخی‌ از انساب‌ آنان‌ را حذف‌ كرده‌ است‌ (سيد، 2/ 47)؛ 4. الكفاية فی‌ نظم‌ النهاية، كه‌ در آن‌، كتاب‌ النهاية فی‌ غريب‌ الحديث‌، اثر ابن‌ اثير به‌ نظم‌ درآمده‌ است‌ و نسخه‌ای‌ از آن‌ در برلين‌ نگهداری‌ می‌شود (GAL, S, II/ 439)؛ 5. نظم‌ القناعة فيمن‌ روی‌ لأهل‌ الجماعة، منظومه‌ای‌ است‌ دربارۀ رجال‌ حديث‌ كه‌ بنا به‌ گفته‌ آربری‌ (II/ 89-90) تاكنون‌ نسخه‌ ديگری‌ از آن‌ به‌ غير از نسخه‌ای‌ كه‌ در كتابخانه‌ چستربيتی‌ نگهداری‌ می‌شود، به‌ دست‌ نيامده‌ است‌؛ 6. وسيلة المتلفظ الی‌ كفاية المتحفظ، حاجی‌ خليفه‌ (2/ 2010) و سپس‌ بستانی‌، بی‌ آنكه‌ توضيحی‌ دربارۀ اين‌ كتاب‌ بدهند، آن‌ را جزو آثار ابن‌ بردس‌ به‌ شمار آورده‌اند. 

مآخذ

ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد بن علی، الدرر الكامنة، حيدرآباد دكن‌، 1392 ق‌؛ ابن‌ عماد، عبدالحی‌ بن احمد، شذرات‌ الذهب‌، قاهره‌، 1351 ق‌؛ ابن‌ فهد، محمد بن محمد، «لحظ الالحاظ بذيل‌ طبقات‌ الحفاظ» در ذيل‌ تذكرة الحفاظ للذهبی‌، بيروت‌، دار احياء التراث‌ العربی‌؛ ابن‌ قاضی‌، احمد بن محمد، طبقات‌ الشافعية، به‌ كوشش‌ عبدالعليم‌ خان‌، حيدرآباد دكن‌، 1980 م‌؛ حاجی‌ خليفه‌، كشف‌ الظنون‌، تهران‌، 1387 ق‌؛ دارالكتب‌ المصرية، خطی‌؛ سيد؛ خطی‌؛ نيز:

Arberry; GAL, S. 
ابوالفتح‌ حكيميان‌