اخبار

این توضیحات گویای آن است که تاریخ «فلسفۀ حصولی»۱۹ از مهم‌ترین مؤلفه‌های شناخته‌شده در حوزه اندیشۀ غربی است و به طور طبیعی و بنیادین نیز تضاد آن با تاریخِ «حکمت حضوری»۲۰ در ایران همیشه امری اجتناب‌ناپذیر بوده است. به‌راستی چگونه می‌شود که کارل یاسپرس به‌راحتی از تمام واقعیت‌های تاریخی خصوصاً تمایز شرق و غرب چشم‌پوشی می‌کند و «دورۀ محوری» باستان را به آغاز تاریخ فلسفه در یونان ربط می‌دهد؟

برای بسیاری از ما هنوز این واقعیت تاریخی روشن نشده است که جشن دوهزاروپانصدساله چه نقشی در تاریخ جدید و درعین‌حال قدیم ایران داشته است. شاید دلیل عمده‌اش این باشد که ورود به این‌گونه مباحث همیشه حساسیت‎هایی را در بین محافل سیاسی‌ برانگیخته است.

کارل یاسپرس، نه استادی داشت و نه خواستار داشتن شاگردی بود ولی در تماسش با اندیشمندان بزرگ به عرصه مشترکی راه یافت و در آن به عظمت پرابهتی رسید. او اندیشمندانه زندگی کرد و در تمام طول عمر خویش در حالی که خود استاد فلسفه بود، علیه فلسفه‌ای که به‌منزله مواد تعلیمی به‌شمار می‌رفت و زائیده تخیلات تجریدی استادان فلسفه بود، جنگید و همواره به مدلول این عبارت خود وفادار ماند که: «... اگر من می دانم فلسفه چیست، به این علت است که در آن زندگی می‌کنم ولى هنوز به‌وسیله تعریفی از آن، بدان پی نبرده‌ام.»

این مقاله تلاشی است برای بررسی دیدگاه فلسفۀ وجودی یا مکتب اگزیستانسیالیسم دربارۀ یکی از موضوعات فلسفۀ متعارف در عرصۀ وجود شناسی. این مسأله بویژه از این جهت اهمیت دارد که پیروان این مکتب، بجای پرداختن به مفاهیم کلی و انتزاعی، می کوشند به شناخت وجود انسان اصیل که در متن زندگی با مسایل گوناگون درگیر است بپردازند؛از این رو بازخوانی آرای ایشان در مباحث هستی شناختی با ارزرش می نماید. در این مقاله برای پرهیز از پراکنده گویی به سراغ کارل یاسپرس روانشناس و فیلسوف آلمانی (1883-1969) رفته ایم که پس از کرکگارد مهم ترین شخصیت در میان فیلسوفان اگزیستانسیالیسم الهی است.

کارل یاسپرس؛ فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی از جمله فیلسوفانی است که به مسئله «ارتباط» به عنوان بنیادی برای کمال و رشد فردیت انسان می پردازد. از نظر وی در درجه اول گوهر آدمی و به تبع آن فلسفه در نحوه ارتباط یابی انسانی با دیگران نهفته است. در همین راستا وی، ارتباط را تنها با دیگر انسانها محدود نمی سازد، بلکه ارتباط آدمی را با امر متعالی (خداوند) مدنظر دارد. مطلبی که از پی می آید به مسئله «ارتباط» در آرای یاسپرس به عنوان بنیادی ترین امکان فراروی انسان می پردازد.