اخبار

نخستین نشست از نشست‌های وبیناری علمی- پژوهشی «از هفت شهر عشق تا هزار وادی اندیشه» (در بزرگداشت عطار و خیام نیشابوری) با همت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران (شعبه خراسان) و مرکز فرهنگی و بین‌المللی شهر کتاب با سخنرانی رضا اشرف‌زاده و رجب‌علی لباف خانیکی و شماری از علاقه‌مندان، پژوهشگران و دانشجویان برگزار شد.

استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفان در نشستی به مناسبت بزرگداشت عطار گفت: از سده چهارم هجری که ایرانیان هویت خود را بازیابی کردند، شاعران و فیلسوفان نقش مهمی در احیای این هویت از خود نشان دادند.‌

سیدمحمدصادق ابراهیمیان با اشاره به نگهداری ۱۸ نسخه خطی از کلیات، منتخبات و دیوان اشعار عطار نیشابوری در کتابخانه ملی گفت: یکی از قدیمی‌ترین نسخ خطی آثار عطار که نزدیک به دوره زندگی این شخصیت بلندنام ادبیات فارسی است، در کتابخانه ملی نگهداری می‌شود.

آنچه عطار از زبان دیوانگانِ پاک‌دلِ آثار خویش حکایت می‌کند، گاه هشداری است به همه مردمانی که گرفتارِ دارِ فریب شده‌اند و فراموش کرده‌اند که از برای چه چند روزی مقیم دنیا شده‌اند و این را نیز از یاد برده‌اند که اقامتِ در دنیا همیشگی نیست و مرگ در کمین نشسته و گاه نیز عطار انتقادهای خود به اوضاع اجتماعی و دینی و نیز اعتراض‌هایش به دنیادوستان و دین‌فروشان و حاکمانِ ستمگر را از زبانِ همین دیوانگانِ حکایت‌های خویش بیان کرده است.

روزگار عطار بنا به دلایل مختلف عصر خردستیزی و مبارزه با عقل و نتایج آن است. اصولاً موضوع تکیه بر خرد در امور در کلیه ایدان و فرق مورد تأکید قرار گرفته است؛ لیکن در زمان عطار تأکید بر امور نقلی و توسل به کلام جایگزین مستندات علمی شده بود که به تبع آن با کاهش آثار خردورزی و تنوع و تکثر آثار نقلی روبرو هستیم. اکنون در این پژوهش تلاش بر آن است که در ابتدا به این سؤال پاسخ گوییم که آیا گرایش به عقل کمرنگ شده است؟

بی‌شک ادبیات عرفانی یکی از باشکوه‌ترین جنبه‌های فرهنگ و تمدن ایرانی‌ـ‌اسلامی است. آموزه‌های عارفانی چون ابوسعید ابوالخیر، بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، سنایی، مولانا و البته باز هم بر این نام‌ها می توان افزود، هریک نمودی از فرهنگ غنی ایرانیان‌ در اعصار گوناگون است. در میان عارفان بزرگ ایران، فریدالدین محمد عطار نیشابوری سیمایی درخشان دارد. زندگی او که در ابرهای ابهام پنهان است و آثار منتسب به او، کار را بر هر پژوهش‌گری دشوار می‌کند. با این همه، عطار یکی از قله‌های رفیع شعر عرفانی و فرهنگ ایرانی-اسلامی است.

«عرفان» چیزی نیست مگر «نگاه هنری و جمال شناسانه نسبت به الاهیات و دین». از این چشم انداز، هیچ دین و مذهبی وجود ندارد که در آن نوعی «عرفان» وجود نداشته باشد. حتی اگر کسانی باشند که، به هر دلیلی، یک دین و مذهب جدید را اختراع کنند و عده یی هم، به طور مفروض، بدان مذهب و دین ایمان بیاورند، پس از مدتی خود به خود به دو گروه تقسیم می شوند:

این قصه درازترین و دل آویزترین داستانی است که در منطق الطیر عطار آمده است. پهلوان آن پیری است فرتوت به نام شیخ صنعان که پس از سالهای دراز عبادت و قریب پنجاه سال اعتکاف در کعبه و رسیدن به مقام کشف و شهود و داشتن چهارصد مرید سالک، شبی در خواب دید که بتی را در روم سجده می کند برای درک تعبیر آن با مریدان بسوی روم رفت اتفاقاً به دختری ترسل دل بست و از شریعت و طریقت بگسست و به جای خانه کعبه این بار معتکف کوی یار شد.

پژوهندگانی که در تاریخ فلسفه و حکمت اسلامی ایران تحقیق کرده اند عموماً سیر تفکر فلسفی را در آثار بزرگانی چون فارابی و ابن سینا و سهروردی (شیخ مقتول) و خواجه نصیر طوسی و ملاصدرای شیرازی و پیروان ایشان پی گرفته اند. تفکری که این بزرگان در آثار خود بیان کرده اند البته فلسفی است، اما این فلسفه اساساً مبتنی است بر همان سنت فلسفی که در یونان آغاز شده بود، و همان طور که می دانیم، با این سنت فلسفی همواره مخالفتهای شدیدی می شد، مخالفتهایی که جنبۀ سلبی داشت.

عطار و خیام دوقله‌ی بلند شعر و عرفان و اندیشه ایران و زبان و ادبیات فارسی بوده که شهرتی جهانی دارند و از شاعران تاثیرگذار محسوب می‌شوند. انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ( شعبه خراسان)، دانشگاه حکیم سبزواری و مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب برنامه‌ی از هفت شهر عشق تا هزار وادی اندیشه را از روز بزرگداشت عطار تا روز بزرگداشت خیام با حضور صاحب‌نظران به صورت هفتگی برگزارمی‌کند.