لابد حوادث، دوران ما را نیز اینگونه خواهد کرد / سیدمحمدعلی جمال‌زاده

1394/9/23 ۱۰:۰۹

هر قوم و ملت و هر گروهی از مردم بجهت علل و اسباب متعدد و مختلف دارای اخلاق و اطواری می‏شود که چه بسا در نزد خودش پسندیده و مقبولست در صورتیکه مردم دیگری آنرا نمی‌پسندند و نکوهیده و مکروه می‏شمارند. مثلا آیا تقصیری بر ما ایرانیان است اگر فرنگیها معمولی‌ترین تعارفهای ما را از قبیل «جانم» و «عزیزم» و «قربانت شوم» و «تصدقت گردم» و «فدایت شوم» که مانند «شرآمی» فرانسویها و «ماین‌لیبر» آلمانیها در حقیقت تعارف محض است و معنی و مفهومی ندارد بمعنای تحت‌اللفظی آن ترجمه می‏کنند و مایة تعجب و استهزاء قرار میدهند، ایرانی بجای لفظ «شما» برسم ادب و احترام «سرکار» و «سرکار عالی» و «جناب‌عالی» و «جناب مستطاب عالی» و «قربان» میگوید و بجای «من» از طریق تحقیر نفس خود و تعظیم طرف «بنده» و «فدوی» و «داعی» و «ذرة بیمقدار» و «خاکسار» و غیره استعمال میکند و بجای «برو»، «بفرمائید» می‏گوید و بجای «بیا» «تشریف بیاورید» می‏نویسد.

هر قوم و ملت و هر گروهی از مردم بجهت علل و اسباب متعدد و مختلف دارای اخلاق و اطواری می‏شود که چه بسا در نزد خودش پسندیده و مقبولست در صورتیکه مردم دیگری آنرا نمی‌پسندند و نکوهیده و مکروه می‏شمارند. مثلا آیا تقصیری بر ما ایرانیان است اگر فرنگیها معمولی‌ترین تعارفهای ما را از قبیل «جانم» و «عزیزم» و «قربانت شوم» و «تصدقت گردم» و «فدایت شوم» که مانند «شرآمی» فرانسویها و «ماین‌لیبر» آلمانیها در حقیقت تعارف محض است و معنی و مفهومی ندارد بمعنای تحت‌اللفظی آن ترجمه می‏کنند و مایة تعجب و استهزاء قرار میدهند، ایرانی بجای لفظ «شما» برسم ادب و احترام «سرکار» و «سرکار عالی» و «جناب‌عالی» و «جناب مستطاب عالی» و «قربان» میگوید و بجای «من» از طریق تحقیر نفس خود و تعظیم طرف «بنده» و «فدوی» و «داعی» و «ذرة بیمقدار» و «خاکسار» و غیره استعمال میکند و بجای «برو»، «بفرمائید» می‏گوید و بجای «بیا» «تشریف بیاورید» می‏نویسد. آیا این عادات و رسوم را که سرتاسر لطافت و ادب است باید مورد طعن و طنز و مسخره قرار داد. فرنگیها خودشان هم در سوابق ایام بهمین طرز و اسلوب چیز می‏نوشتند و سخن میراندند و رفته‌رفته با توالی شهور و سنوات کار را بر خود سهل گرفتند و نوشتن و گفتن را ساده‌تر ساختند و لابد حوادث دوران و جریان زمان ما را نیز روزی در همین راه و جاده خواهد انداخت چنانکه امروز هم آثار و مقدمات آن آشکار و عیانست اما ما نباید فریب حرفهای دیگران را بخوریم و تصور نمائیم که وقتی بجای «قبول دارم» می‏گوئیم «بچشم» و یا بجای «مرسی» فرنگی میگوئیم «دست شما را میبوسم» مرتکب معصیت کبیره شده‌ایم. فرنگیها وقتی بهم می‏رسند بیکدیگر دست میدهند در صورتیکه ما سلام می‏دهیم و طرف جواب سلاممان را با «سلام علیکم» می‏دهد و باید تصدیق کرد که با هوای گرم ایران و عرق کردن دستها سلام بر دست دادن ترجیح دارد آنها برسم ادب کلاهشان را از سر برمی‏دارند در صورتی‏که ما اگر کلاهمان (زمانی که دارای کلاه خودمانی خودمان بودیم) را از سر در مقابل بزرگی برمیداشتیم علامت بی‌ادبی بود. ما ایرانیان عموما بپدرمان «شما» می‌گوئیم و «شما» خطاب می‌کنیم، فرنگیها بپدرشان «تو» می‌گویند. آیا این اختلاف را می‌توان دلیل تقدم آنها بر ما قرار داد.

* «خلقیات ما ایرانیان»،

 از انتشارات مجله مسائل ایران

منبع: روزنامه شهروند