مروری بر اندیشه و خدمات علمی دکتر کزازی در گفت‌گو با کیانوش کیانی هفت‌لنگ

1403/8/27 ۱۰:۲۸

به بهانه انتشار کتاب «زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی میرجلال الدین کزازی» چهره ماندگار زبان و ادب فارسی که به همت انجمن منتشر شده است، در گفت‌گو با کیانوش کیانی هفت‌لنگ مرور کوتاهی بر اندیشه و خدمات علمی دکتر کزازی داریم.

همت بلند استاد میرجلال الدین کزازی در معرفی فرهنگ و تمدن غنی ایران

کیانوش کیانیِ هفت لنگ عضو شورای مشاوران علمی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و از جمله استادان و پژوهشگران برجسته تاریخ شفاهی است. در این گفت و گو، به بهانه انتشار کتاب «زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی میرجلال الدین کزازی» چهره ماندگار زبان و ادب فارسی که به همت انجمن منتشر شده است، مرور کوتاهی داریم بر اندیشه و خدمات علمی دکتر کزازی، که حاصل آن پیش روی شماست.

****

از چند ماه پیش، جنابعالی با همکاری خانم دکتر نادره جلالی مدیر پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی مشغول انجام مصاحبه تخصصی تاریخ شفاهی با دکتر میرجلال الدین کزازی در محل انجمن هستید و چند روز دیگر نیز کتاب زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی ایشان از سوی انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به زیور طبع آراسته می‌شود؛ در طول این مواجهه مستقیم که با استاد داشته اید؛ در یک نگاه کلی، کارنامه فرهنگی و علمی وی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

میرجلال‌الدین کزازی، چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی است و در طول عمر پربار خود، افزون بر تدریس و تربیت شاگردان برجسته که برخی از آنان، امروزه خود در زمرۀ استادان نامدار این رشته به شمار می‌روند، در زمینه تألیف و ترجمه نیز دارای آثار متعددی است. این کارنامه زرین، گواه تلاشی مستمر است در زمینه شناختن و شناساندن  فرهنگ و تمدن غنی ایران، به ‌ویژه مفاخر ملی شعر و ادب پارسی،همچون فردوسی، خاقانی، سعدی، حافظ ، مولوی و نظامی، او را به عنوان استادی پیشکسوت و توانا در عرصه تحقیق و پژوهش بلند آوازه کرده است.

به نظر شما اندیشه و آثار دکتر کزازی چه نقشی در ارتقا و گسترش زبان و ادب فارسی در جهان پارسی زبان داشته است؟

ایران، به دلیل موقعیت خاص طبیعی و جغرافیایی خود، از سپیده‌د‌مان تاریخ تاکنون، مورد هجوم اقوام مختلف قرار گرفته و حوادث متعددی را از سرگذرانده است. اما آنچه سبب شده تا همچنان پابرجا بماند، هویت ملی و  فرهنگی آن بوده است؛ هویتی که در قالب زبان پارسی متجلی شده و  بالیده است. چه آن زمان که فردوسی بزرگ حماسه سترگ خود را با آن می‌سرود تا علایق ملی، تاریخی و فرهنگی را با آن نیرو بخشد و خودشناسی و خودباوری را به ایرانیان نشان دهد، چه هنگامی که مولانا با دیوان غزلیات، مثنوی و حافظ و سعدی با گلستان و بوستان، ماندگارترین آثار ادبی جهان را نوشتند، همواره نقش اصلی و ویژه‌ای در پایداری و حیات ایرانیان و وحدت ملی ایفا کرده و می‌کند. دکتر کزازی هم با باور به اینکه زبان آئینه فرهنگ است و بستر اندیشه‌ها و ارزش‌های ذهنی و روانی و منشی  مردم،  فرهنگ و هنر مردم و سامان ارزش‌ها، ساختار روانی و درونی  مردم، بیش و پیش از هر پدیده اجتماعی دیگر، در زبان است که به دیدار می‌آید و پدیدار می‌شود، مردمان فرهیخته و فرهنگمدار که به خودآگاهی تاریخی و بیداری درونی رسیده‌اند، می‌کوشند زبان خود را از گزند ها پاس بدارند. با واکاوی هویت ایرانی و بهره‌گیری از زبان فارسی، نشان می‌دهد یکی از مهمترین عوامل حفظ هویت ایرانی و هویت فرهنگی و پیوند اقوام مختلف آن در تاریخ، حفظ و پاسداشت «زبان فارسی» بوده است.

دکتر کزازی در کنار پژوهش و تدریس طولانی در دانشگاه‌های ایران و جهان، به شعر و شاعری نیز توجه ویژه‌ای دارد. دیدگاه شما درباره اشعار و قلم ادبی ایشان چیست؟

استاد همان‌گونه که در گفتار،  سبک ویژه خود را دارند و از فارسی سره بهره می‌گیرند، در نوشتار هم کوشیده‌اند همان سبک را حفظ کنند که در نوع خود جالب و درخور توجه است. از سوی دیگر، نشان از عشق و علاقه کزازی به ایران و زبان فارسی دارد و بیانگر این موضوع است که او همیشه به هویت خود می‌بالد و مایه نازش ایرانیان می‌داند.

سروده‌های استاد هم حکایت از نظم فکری و تراوشات ذوقی و تسلط او بر شعر و ادب پارسی دارد که تاکنون چندین دفتر شعر منتشر نموده تا دوستداران شعر را به اشعار تازه خود در کالبد چکامه (غزل)، چارانه (رباعی) و دوبیتی مهمان کند.

زندگی، سلوک و اندیشه مفاخری چون دکتر میرجلال‌الدین کزازی به انسان امروز به‌خصوص به جوانان و دانشجویان  زبان و ادب فارسی در دانشگاه‌ها، چه می‌آموزاند و چه درس‌هایی می‌دهد؟

به یقین چنان‌که در روان‌شناسی هم به آن توجه شده  است ، انسان احتیاج به الگوی رفتاری و نمونه عمل دارد. بنابراین یکی از روش‌های تربیتی، ارائه« الگو» است. در این روش، انسان‌های موفق به عنوان نمونه معرفی می‌شوند و دیگران می‌توانند از رفتار آنها سرمشق گرفته و مثل آنها شوند. از این‌رو سلوک و اندیشه استاد کزازی برای جوانان یک الگو است و  نشان می‌دهد «نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود» و استاد برای رسیدن به این جایگاه، چه مرارت‌ها و رنج‌هایی را متحمل شده است. همچنین نقش و اهمیت مطالعه و پشتکار را به تصویر می‌کشد که انسان با آگاهی و خرد و فرا گرفتن علم و دانش و اندوختن تجارب، اگر هدف عالی برای خود در زندگی داشته باشد، به رغم فراز و فرودها می‌تواند به عالی‌ترین درجات برسد. برای این استاد فرزانه آرزوی و شادکامی دارم .عمرش به بلندای آفتاب باد.

منبع: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی