بررسی نظریۀ رنسانس اسلامی در تفکرات اقبال لاهوری

1400/8/19 ۱۲:۴۶

مسئلۀ تجدید حیات اسلام و در مرحلۀ پیش رفته تر آن، «رنسانس اسلامی»، به طور ویژه در دو قرن اخیر از طرف مصلحان و متفکران دینی جهان اسلام، به منظور حل و فصل مسئلۀ عقب ماندگی و نیز برخورد با مسئلۀ هجوم فرهنگ و استعمار غربی، مطرح شده است.

پرستو کلاهدوزها - حمید عابدیها

چکیده: مسئلۀ تجدید حیات اسلام و در مرحلۀ پیش رفته تر آن، «رنسانس اسلامی»، به طور ویژه در دو قرن اخیر از طرف مصلحان و متفکران دینی جهان اسلام، به منظور حل و فصل مسئلۀ عقب ماندگی و نیز برخورد با مسئلۀ هجوم فرهنگ و استعمار غربی، مطرح شده است. به عقیدۀ بسیاری از محققان، اقبال لاهوری از مهم ترین اصلاح گران دینی است که در استمرار جنبش احیاگری نقش عمده ای داشته است. او فیلسوفی آشنا با مبانی فکری اسلام و مسلمانی آگاه به وضعیت جوامع اسلامی بود و با این دانش و بینش، فعالیت های اصلاح طلبانۀ خود را ادامه می داد و در نهایت ایدۀ یک کشور مستقل را برای اولین بار در میان مسلمانان هندوستان مطرح کرد. اقبال در عرصۀ شعر و ادب از نوادر به شمار می رفت و سروده های خود را در خدمت آگاهی توده ها و بیدار کردن آنان قرار می داد؛ تا جایی که اکنون در نگاه اغلب اندیشمندان، وی یکی از نخستین منادیان وحدت اسلامی در جهان به شمار می رود. عمده ترین مباحث رنسانس اسلامی اقبال در کتاب احیای فکر دینی در اسلام تبیین شده و محور اساسی جهان بینی وی فلسفۀ «خودی» است. این نوشتار بر آن است ضمن تعریف جریان رنسانس اسلامی، آن را در آثار اقبال بازشناسد و علل گرایش او بدین مقوله را ارزیابی و سپس میزان تأثیرگذاری نظریات وی در جهان اسلام را تحلیل کند.

جستارهای تاریخی سال ششم پاییز و زمستان 1394 شماره 2 (پیاپی 12)

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی