فهرست نویسی در دوران اسلامی / سید رضا مصطفوی سبزواری

1396/2/24 ۱۰:۱۱

اهمیت کتاب در طول تاریخ بشر کتمان ناپذیر است. نخستین خط شناخته شده در ایران باستان را دین دبیره- خطی که اوستا بدان نگارش یافته است دانسته اند. در نخستین متن های پارسی دری شواهدی موجود است که موازین خاصی را برای کتاب و کتابت تایید می دارد.

چکیده: اهمیت کتاب در طول تاریخ بشر کتمان ناپذیر است. نخستین خط شناخته شده در ایران باستان را دین دبیره- خطی که اوستا بدان نگارش یافته است دانسته اند. در نخستین متن های پارسی دری شواهدی موجود است که موازین خاصی را برای کتاب و کتابت تایید می دارد. برخی از اسناد تاریخی نیز نشان می دهد که کتابخانه های گرانبها و بزرگی در قرون اولیه پس از اسلام در ایران وجود داشته است که از جمله کتابخانۀ صاحب بن عباد، کتابخانه جاحظ، کتابخانه علم الهدی، کتابخانه رشید وطواط، کتابخانه نوح بن منصور و نیز کتابخانه مدارس نظامیه در نیشابور و بغداد را می توان نام برد.

بموازات اهمیت کتاب و کتابخانه، تدوین فهرست نیز برای کتابخانه ها امری ضروری شمرده می شده است: که از جمله اولین فهرست نویسی ها می توان به کتاب الفهرست یا الفهرست العلوم ابن الندیم بغدادی اشاره کرد که از سده هفدهم میلادی در اروپا نیز شناخته شده بوده است. فهرست نامه های کتاب در زمینه فرهنگ و ادب فارسی حوزه ای فراتر از جغرافیای ایران داشته است که به عنوان مثال می توان از فهرست نامه های متعددی در شبه قاره هند نام برد که برای کتبی به زبان فارسی، عربی و اردو تهیه شده است که در این مقاله به تعداد زیادی از آنها اشاره شده است.

پژوهشنامه فرهنگ و ادب سال اول پاییز و زمستان 1384 شماره 1

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی