کهنه یادداشت

باستان شناسان در میان صدها مهرهای استوانه ای که در بین النهرین به دست آمده است، بعضی را یافته اند که چهارگوش بوده و به وسیلۀ هندی ها ساخته شده اند. این موضوع می رساند که میان این دو تمدن باستانی تماس هایی وجود داشته است.

برای من بسیار دردناک است که در مرگ دوستی که سالهای دراز از لذت هم صحبتی و صمیمیت او بهره مند بوده ام، آنهم در این روزها که هنوز این داغ تازه است، در میان جمع گفتگو بکنم. درد درون را به خلوت باید برد. روزهای اول که این خبر دلسوز را شنیدم بعضی از دوستان که از سابقۀ الفت ما خبر داشتند پیش من آمدند و پرسیدند که در این واقعه چه می گویم و چه می نویسم؟

از جملۀ بدایع و نفایس کتب خانه های بی نظیر استانبول چند مراسله است از حکیم سنائی شاعر عارف، که یکی از آنها خطاب به خیام فیلسوف و عالم و حکیم است.

شیخ الرئیس در مقامات عارفین فرماید: «اگر عارف و اهل بصیرت و صاحبدل هستی، و چنانچه داستان سلامان و ابسال را شنیده ای، بدان که منظور از سلامان مثل و سرگذشت توست و مراد از ابسال مقام و درجۀ تو در مراحل و مقامات عرفان است. بنابراین بکوش تا جائی که توانائی داری رمز و معمائی که در این داستان مندرج و مستتر است دریابی و راز آن بگشائی».

در عالم اسلامی اکثر کسانی که با علم و حکمت سر و کار داشته اند، ایرانی بوده و بی اغراق می توان گفت: تمدن اسلامی را ایرانیان ساخته اند؛ ولیکن چون تا چندی پیش، عربی، زبان عموم مسلمانان بود

داریوش در کتیبۀ بیستون از 23 مملکت تابع و مطیع خود نام می برد که یکی از آنها «مکا» یا «ماکا» است. «ماکا» را هرودوت مورخ یونانی «مکیا» و از استان چهاردهم ایران خوانده است. این استان را با بلوچستان یا مکران منطبق دانسته اند.

این مقاله ایست دربارۀ ذات شعر که در تهیۀ آن بیشتر آثار مارتین هیدگر دانای معاصر منظور نظر بوده و احیاناً تعابیری که آقای دکتر فردید از کلمات این متفکر بزرگ می کنند در آن آمده است با این همه من استنباط خود را اینجا آورده ام و مدعی نیستم که رأی هیدگر را ترجمه کرده باشم

فیثاغورس در تاریخ فلسفه و حکمت دارای سیمای ممتازی است که کمتر نظیری چون وی در متقدمان و متأخران از حکماء مشابه او می توان یافت، زیرا که از یک طرف آراء باطنی و عرفانی و رمزی و اخلاقی او موجب گردیده که این فلسفه پیروان صادق و مؤمنی پیدا کند تا جائی که او را به سرحد قدیسی گرامی بدارند و این در تاریخ فلسفه بی بدیل است

چنین می نماید که آدمی از آگاهی که به وجود خویشتن یافته و خود را در جهان به چیزی شمرده است به وجود نفس پی برده باشد منتهی در اوایل حال این امر را نسبت به همۀ اشیاء تعمیم می کرده و همه چیز را دارای نفس می دانسته است. قوای مرموزی را در همه جا حاضر و مؤثر می پنداشته و پیروزی ها و شکست های خود را به تأثیر این قوا منسوب می داشته و به همین سبب از طریق مناسک دینی یا آداب سحری در تسخیر این قوا می کوشیده است.

از آن روزگار که بنیاد شاهنشاهی ایران گذاشته شد و سرزمین آشور به دست ماد و سپس بابل به فرمان کورش گشوده گشت اروند رود یا دجله همواره موجب آبادانی سرزمین های غربی شاهنشاهی ایران بود و با سدها و بندهایی که ایرانیان بر فرات و دجله ساختند این بخش از شاهنشاهی ایران از بارورترین و زرخیزترین نواحی ایران زمین کهن گشته بود