کهنه یادداشت

بعد از سالیانی که از «دکتر ابوالقاسمی» کتابی به چاپ نرسیده بود و آنها که او را می شناختند، در این شگفتی مانده که چرا «ذوالفقار علی» باید در نیام باشد و قلم ابوالقاسمی بیکار، شاید مجله آشنا بود که توانست این بزرگوار را بر سر کار آورد و سلسله مقالاتی از او بگیرد، تحت عنوان « تاریخ مختصر زبان فارسی» که صد البته آشنایان دانش او را راضی نکرد.

ایرانیان باستان به گواهی نویسندگان و دانشمندان خویش و بیگانه مردمی بودند آزاده، نیرومند، راستگو و نیکوکار. در بین آنها تنبلی و بیکاری، ریاضت و گوشه نشینی، درویشی و دریوزگی و تجرد و رهبانیت مفهوم خارجی نداشت، دنیای کار و کوشش، دنیای علم و هنر بود.

قاعدتاً‌ به کار بردن بعضی اصطلاحات و عبارات غیرمتعارف در مقاله‌ای که به اشاره فرهنگستان ادب و هنر ایران نوشته می‌شود، کمی غیرمعمول است و شامل این ضرب‌المثل هم ولایتی‌های مخلص پاریزی می‌شود که می‌گویند: «روستایی را که رو دادی، با کوش (= گیوه) می‌آید توی اتاق». خصوصا‌ که آن اسمها آنقدرها معروف و مؤثر در جامعة ما هم شاید نبوده‌اند و خیلی از آنها هم درگذشته‌اند.

من در سال تحصیلی ۱۳۲۴ش [۱۹۴۵م] در دانشسرای مقدماتی کرمان دانش‌آموز بودم و در همان سال کتاب «پیغمبر دزدان» را برای نخستین بار چاپ کردم که نخستین کتاب من است، و اینک که این سطور نوشته می‌شود، به چاپ نوزدهم رسیده و این البته به خاطر مقدمه و حواشی من نیست، بلکه به دلیل کثرت مریدان خود اوست که روز به روز در تزاید و تکاثرند. در خرداد ۱۳۲۵ [ژوئن ۱۹۴۶] در امتحانات دانشسرا شاگرد دوم شدم و طبق مقررات فرهنگی می‌توانستم به تهران بیایم و در دانشسرای عالی ثبت‌نام کنم.

به طور کلی در ایران پیش از اسلام در طی سال جشنهای ریادی برپا می شد زیرا طبق آئین ایران باستان و کیش زرتشتی دنیا رزمگاهی میان نیروی نیکی و بدی است و آدمی وظیفه دارد چون سربازی در همه عمر به طرفداری از نیکی و علیه بدی آنی از کشش و کوشش باز نایستد و یقین بداند که درین جنگ گرچه نیکی طبعاً متحمل تلفاتی خواهد شدولی سرانجام بدی و زشتی از جهان برافتاده و نیکی و خوبی سراسر گیتی را فراخواهد گرفت. پس انسان باید تا روز رستاخیز یعنی روزی که فتح نهایی نصیب نیکی خواهد شد آنی از پای ننشیند و مانند سربازی فداکار پیوسته در راه نابودی بدی و زشتی بکوشد.

مرحوم دکتر سلیم نیساری (آذر۱۲۹۹ـ دی۱۳۹۷) عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عمر بابرکتش در آموختن، آموزاندن، تألیف و تصحیح سپری شد. او به یمن تحصیلات تخصصی در علوم تربیتی و زبان‌شناسی، از جمله نخستین کسانی بود که به تألیف کتاب آموزش زبان فارسی به خارجیان همت گماشت. به تحقیق و تألیف در زمینه «دستور خط فارسی» و املا و انشای فارسی علاقه‌مند بود و از صاحب‌نظران این حوزه به شمار می‌رفت.

آنچه در پی می آید،متن کامل مقاله ای است که در تاریخ ۱۳ دیماه ۱۳۵۶ در روزنامه اطلاعات(وبا تیتر«نیما: این زبان دل افسردگان است») چاپ شده است و اینک، از پس عبور حدود ۴۱ سال از آن ایام؛ شاید خواندن دوباره این گفت وگوها و اطلاع از آراء و اندیشه های تنی چند از بزرگان شعر و ادب معاصر که بعضاً از میان ما رفته اند، خالی از لطف و اندیشه نباشد.

چون در این روزها مژدۀ گشایش دانشگاه (دارالعلم) طهران می رسد نابهنگام نیست که شمه ای از تاریخ بزرگترین دارالعلمی که ایرانیان در 894 سال پیش ازین نهاده اند و به دلایل بسیار لروپائیان دانشگاه های خود را از آن تقلید کرده اند به نظر خوانندگان برسانم:

ابومحمد حسن بن علی، امام یازدهم از ائمه اثنی‌عشر و سیزدهمین معصوم از چهارده معصوم است. پدر بزرگوارش امام علی هادی(ع) و مادرش بانویی صالح و عارف به نام «سوسن» (یا حدیثه یا سلیل) بود. تولد حضرت به اختلاف روایات در ماه ربیع‌الاول یا ربیع‌الآخر سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ق و بنا به اکثر روایات در مدینه اتفاق افتاد. ۲۲ یا ۲۳ سال داشت که پس از وفات پدر بزرگوارش (۲۵۴ق) به امامت رسید و در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ق که حدود ۲۸ یا ۲۹ سال داشت، وفات یافت و در خانه خود و جوار تربت پدر خویش در سامرا به خاک سپرده شد.

انسان های قدیم، که در غارهای خود تصویر حیوانات را به دیوارها و سقف های سنگی نقش می کرده اند، به عصر مادورتر از آنند که معمولاً تصور می رود. لکن هنرهای این مردمان به طور عجیبی ایشان را به ما نزدیک می سازد.