افلیمون

افليمون \aflīmūn\، سيماشناس‌ يونانی‌ سدۀ 2 م و مؤلف‌ اثری در همين‌ فن‌. وی در لاذقيه‌ زاده‌ شد و در ازمير به شهرت‌ رسید (سارتن‌، I / 267, 271). 
افليمون‌ در منابع‌ كهن‌ عربی‌، به‌ خطا، معاصر بقراط شمرده‌ شده‌ است‌. وی مدعی‌ بوده‌ است‌ كه‌ از تركيب‌ اندامهای اشخاص‌ يا از چهرۀ ايشان‌، به‌ خلقيات‌ آنان‌ پی می‌برده‌، و سخنی‌ كه‌ در زمينۀ استنباط يكی‌ از ويژگيهای خلقی‌ بقراط از تصوير او (يا با ديدن‌ خود او) به‌ وی نسبت‌ داده‌ شده‌، بسيار شهرت‌ يافته‌ است‌ (ابن‌‌جلجل‌، 17؛ ابوحيان‌، 172؛ قفطی‌، 60، 91-92؛ ابن‌ ابی‌ اصيبعه‌، 1 / 27؛ ابن‌‌عبری، 85-86). اين‌ داستان‌ كه‌ در اصل‌ منسوب‌ به‌ زپيرن‌ است‌ و دربارۀ سقراط گفته‌ شده‌، در مقياس‌ گسترده‌تری به‌ افليمون‌ منسوب، و موجب‌ شهرت‌ بيشتر وی گرديده‌ است‌ (اشتاين‌اشنايدر، 79؛ روزنتال‌، 342). 
داستان‌ يادشده‌ ظاهراً نخستين‌ بار در سر الاسرار، اثر مجعول‌ منسوب‌ به‌ ارسطو، نقل‌ شده‌، و از آنجا به‌ منابع‌ عربی‌، عبری و سرانجـام‌ اروپـايی‌ راه‌ يـافته‌ است‌ ( الاصول‌ ... ، 1 / 117؛ نيز نك‍ : اشتاين‌اشنايدر، 79-80, 107).
اثر مشهور افلیمون در سيماشناسی‌ شامل‌ 70 فصل‌ است‌. اين‌ كتاب‌، پس‌ ‌از كتاب‌ سيماشناسی‌ مجعولی‌ كه‌ به‌ ارسطو منسوب‌ شده‌ است‌، كهن‌ترين‌ اثر به‌ جا مانده‌ در اين‌ فن‌ به‌ شمار می‌رود. از عواملی‌ كه‌ به‌ اين‌ كتاب‌ اهميت‌ و اعتبار بخشيده‌، تأثير آن‌ در دانش‌ جانورشناسی‌ است‌. سيماشناسان‌ يونان‌ بر آن‌ بوده‌اند كه‌ هر يك‌ از خصلتهای گوناگون‌ انسانها در يكی‌ از جانوران‌ برجستگی‌ ويژه‌ دارد و از اين‌ رو، هر كس‌ بخواهد با فن‌ سيماشناسی‌ آشنا شود، بايد جانورشناسی‌ را نيز بداند. بر اين‌ پايه‌، افليمون‌ نيز فصل‌ دوم‌ كتاب‌ خود را به‌ شرح‌ ويژگيهای 92 گونه‌ از جانوران‌، ازجمله‌ درندگان‌، پرندگان‌، خزندگان‌ و حشرات‌ اختصاص‌ داده‌ است‌ (اولمان‌، 18-17؛ روزنتال‌، 252؛ نيز نك‍ : رازی، 98- 99). 
سخنان‌ حكمت‌آميز بسياری كه‌ از افليمون‌ نقل‌ شده‌، بر شهرت‌ وی افزوده‌ است. او اثری نیز دربارۀ آمیزش دارد (دوزی، 342). 

مآخذ

ابن‌ ابی‌ اصيبعه‌، احمد، عيون‌ الانباء، به‌‌كوشش‌ آوگوست‌ مولر، قاهره‌، 1299 ق / 1882 م؛ ابن‌‌جلجل‌، سليمان‌، طبقات‌ الاطباء و الحكماء، به‌‌كوشش‌ فؤاد سيد، قاهره‌، 1405 ق / 1985 م؛ ابن‌‌عبری، غريغوريوس‌، تاريخ‌ مختصر الدول‌، به‌‌كوشش‌ انطون‌ صالحانی‌، بيروت‌، 1403 ق / 1983 م؛ ابوحيان‌ توحيدی، علی‌، الهوامل‌ و الشوامل‌، به‌‌كوشش‌ احمد امين‌ و احمد صقر، قاهره‌، 1370 ق / 1951 م؛ الاصول‌ اليونانية للنظريات‌ السياسية فی‌ الاسلام، به‌‌كوشش‌ عبدالرحمان‌ بدوی، قاهره‌، 1954 م؛ رازی، محمد بن زکریا، المنصوری فی‌ الطب، كويت‌، 1408 ق / 1987 م؛ قفطی‌، علی‌، تاريخ‌ الحكماء، بغداد، مكتبة المثنى‌؛ نيز: 

Dozy, R., «Über einige in Granada entdeckte arabische Handschriften», ZDMG, 1882, vol. XXXVI; Rosenthal, F., Das Fortleben der Antike im Islam, Zürich, 1965; Sarton, G., Introduction to the History of Science, Baltimore, 1927; Steinschneider, M., Die Arabischen Übersetzungen aus dem Griechischen, Graz, 1960; Ullmann, M., Die Natur und Geheimwissen schaften im Islam, Leiden, 1972. 
محمدعلی‌ مولوی (دبا)