آفاقیان

آفاقیان \āfāqiyān\، یا غریبان، عنوانی است برای گروهی که در سده‌های 9 و 10 ق / 15 و 16 م در دوران حکومت سلسله‌های بهمنشاهی، عادلشاهی، قطبشاهی و نظامشاهی، به‌تدریج از ایران، عراق و حجاز به دکن مهاجرت کردند و در نواحی مختلف آن سرزمین تقسیم شدند. ایشان عموماً شیعه، و غالباً از سادات کربلا، نجف، گیلان و سیستان بودند (غوری، 156؛ شروانی، 375). در متـون تاریخی از دورۀ بهمنشاهی به بعد، این گروه را غالباً «غریب» یا «غریب الدّیار» نامیده‌اند (فرشته، 2 / 10 بب‍ ؛ خوافی‌خان، طباطبا، موارد مختلف مربوط به تاریخ همین دوره)؛ اما عنوانی که در کتب و تحقیقات تاریخی جدید به آنان داده می‌شود، «آفاقی» است. این عنوان از اصطلاح فقهی «آفاقی» (کسانی که به خارج از مواقیت حج تعلق دارند) گرفته شده است. برخی از اینان در دربار دکن از نفوذ و اعتبار زیادی برخوردار شدند.

مآخذ

خوافی‌خان، محمدهاشم، منتخب اللباب، به ‌کوشش ولزلی هیگ، کلکته، 1925 م؛ طباطبا، علی، برهان مآثر، به‌ کوشش سیدهاشمی، بی‌جا، 1355 ق؛ فرشته، محمدقاسم، تاریخ، لکهنو، 1281 ق؛ نیز:

Ghauri, I. A., «Muslims in the Deccan in the Middle Ages: A Historical Survey», Islamic Culture, Hyderabad, 1975, vol. XLIX, no. 3; Sherwani, H. Kh., «Cultural Influences under Ahmad Shah Walī Bahmanī», ibid, 1944, vol. XVIII.
بخش ادبیات (دبا)