فرهنگ مردم

فَرْهَنْگِ مَرْدُم، فصلنامه‌ای تخصصی در زمینۀ فرهنگ مردم (فولکلور) ایران.
نخستین شمارۀ این فصلنامه در بهار 1381 ش منتشر شد. احمد وکیلیان، صاحب‌امتیاز و مدیر مسئول و سردبیر آن، از شاگردان ابوالقاسم انجوی شیرازی است (نک‍ : فرهنگ ... ، صفحۀ عنوان).
وکیلیان اندیشۀ انتشار فصلنامۀ فرهنگ مردم را به انجوی نسبت می‌دهد که نخستین‌بار در 1354 ش، متن شمارۀ اول فصلنامه را فراهم کرد، ولی هرگز موفق به نشر آن نشد. در پی آن، وکیلیان در 1377 ش کوشید با همکاری واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات صدا و سیما انتشار این مجله را عملی کند، اما توفیق نیافت. سرانجام، وی تصمیم گرفت تا مجله را با هزینۀ شخصی خود منتشر کند (نک‍ : وکیلیان، 5). تا بهار 1396 ش، 58 شماره از این فصلنامه (گاه دوفصلنامه) هر سال دو تا 3 جلد، در قطع وزیری انتشار یافت. این مجله از شمارۀ 3 و 4 (پاییز و زمستان 1381 ش)، یعنی «یادنامۀ انجـوی شیـرازی» به بعد، در شکل غـالبش رویکردی موضوعی یافت.
موضوعات مورد بررسی این مجله، تا شمارۀ 58، که آخرین شمارۀ آن بود، عبارت‌اند از: صادق هدایت، مثلها و زبانزدها، کودک و ادبیـات شفاهی، طنـز (دو شماره)، پیشه‌های سنتـی، مشروطه و مردم، هزارویک‌شب، مولانا، شاهنامه، قصه و افسانه (3 شماره)، علی بلوکباشی، گلگشت، هنرها و صنایع دستی، قاجار (دو شماره)، آواها و نواها (اشعار شفاهی)، آب و قنات، اقوام ایرانی، و عروسی. برخی از شماره‌های این مجله ویـژۀ فرهنگ مردم یک شهر معین هستند؛ این شهرها عبارت‌اند از: کاشان، همدان، لارستان، شمیران، تهران، اصفهان و شهرضا.
بیشتر شماره‌های اختصاصی مجله معمولاً «سردبیر مهمان» داشته‌اند که ازجمله می‌توان به این اشخاص اشاره کرد: ابوالفضل خطیبی در شمارۀ مختص به شاهنامه، شهرام اقبال‌زاده در شمارۀ مختص به ادبیات کودک، محمد جعفری (قنواتی) در شماره‌های ویژۀ هزارویک‌شب و قصه و افسانه، علی بوذری در شمارۀ ویژۀ قاجار، معصومه ابراهیمی در شمارۀ مختص به اقوام ایرانی، بهزاد مریدی در شمارۀ ویژۀ لارستان، علی‌اصغر سمسار در شمارۀ ویژۀ آب و قنات، مریم صباغ‌زاده در یک شماره از طنز، پرویز اذکائی در شمارۀ ویژۀ همدان، و ناصر فکوهی در شمارۀ مختص به علی بلوکباشی.
آخرین شمارۀ این فصلنامه در بهار 1396 ش منتشر شده است.
تاکنون آنچه منتشر شده، بیشتر در حوزۀ موضوعات فرهنگ مردم ایران در دو گسترۀ درْزمانی یا تاریخی و هم‌زمانی یا فولکلور امروز است. همچنین این فصلنامه به فولکلور یا فرهنگ مردم در مفهوم «زندگی عامه» می‌نگرد (دالوند، همانجا). 

مآخذ

دالوند، حمیدرضا، «به بهانۀ سه سال پایداری نشریۀ فرهنگ مردم»، کتاب هفته، تهران، 1384 ش، شم‍ 248؛ فرهنگ مردم، تهران، 1381 ش، س 1، شم‍ 1؛ وکیلیان، احمد، «سخن سردبیر»، همان، شم‍ 3-4.

حمیدرضا دالوند