آفرین لاهوری

آفَرینِ لاهوری، شاه فقیرالله (1070-1154ق / 1660-1741م)، شاعر فارسی‌سرای پنجاب. در لاهور زاده شد و ظاهراً به خاندانی شیعی از قبیلۀ گُجر متعلق بود. در سالهای نوجوانی پس از آموختن مطالب متداول دوران خویش، به شعر فارسی علاقۀ بسیار یافت و از سروده‎های شاعران بزرگ این زبان بسیار حفظ کرد. بعدها به تدریس مثنوی مولوی پرداخت.
آفرین با مأموران محلی مغولان که بر هندوستان فرمان می‎راندند آشنایی و معاشرت داشت و از امکان تأمین زندگی مرفه برخوردار بود، اما از رفاه پرهیز جست و زندگی پارسایانه را برگزید. وی طبعی صوفیانه داشت، اما به هیچ‌یک از سلسله‎های صوفیان متعلق نبود. شعر او پر از احساسات عارفانه است. او از پیامبر اسلام(ص) و ائمّۀ اطهار(ع) و شهیدان کربلا با احترام و شیفتگی بسیار سخن گفته است؛ مفتون جاذبه‎های معنوی است و به زیباییهای ظاهری توجه چندانی نشان نمی‎دهد. شعر او از عیوب عروضی خالی نیست (خوشگو، 3 / 240). اما مضامین و اندیشه‎های تازه، فراوان دارد. از آثا مشهور وی 3 مثنوی راز و نیاز یا هیرورنجها، انبان معرفت، ابجد فکر و تعدادی قصیده و غزل است که مجموعاً تحت عنوان کلیات آفرین، در 2 بخش از 1386ق / 1967م به بعد در لاهور چاپ شده است.

مآخذ

ایرانیکا؛ خوشگو، بنْدر ابن داس، سفینه، به کوشش محمد عطاءالرحمن عطا کاکوی، پتنه، ادارۀ تحقیقات عربی و فارسی، 1959م، 3 /  238-242؛ سدارنگانی، هرومل، پارسی‌گویان هند و سند، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1355ش، صص 156-159؛ صدیق حسن خان، محمد، شمع انجمن، به کوشش مولوی محمد عبدالمجیدخان، 1293ق، ص 34؛ فرهنگ سخنوران؛ گوپاموی، محمد قدرت‎الله، تذکرۀ نتایج‎الافکار، به کوشش اردشیر بنشاهی، خاضع، بمبئی، 1366ق، صص 51-61.

محمدعلی مولوی