اسموهلا

اِسموهَلا \ [e]smowhalā\ ، یا اِسموهالا (ح 1815- 1907م/ ح 1230-1325ق)، معلم، پیام‌آور و واعظ سرخ‌پوست آمریکای شمالی. او پایه‌گذار کیشی بود که پیروانش به رؤیا‌بینان معروف شدند. 
اسموهلا در منطقۀ رود‌خانۀ کلمبیا در شرق ایالت واشینگتن، در قبیلۀ واناپوم زاده شد. وی مقام جنگجو یافت و به‌زودی در جایگاه شَمَن نیز شناخته شد؛ اما پس از زد و خورد با یک جنگجوی رقیب، محرمانه آنجا را ترک کرد و در امتداد کرانۀ اقیانوس آرام، به سوی جنوب رفت تا به مکزیک رسید و چند سال در آنجا اقامت گزید. پس از بازگشت، ادعا کرد که مرده، به جهان ارواح رفته، و باز‌گشته است و از آنجا برای سرخ‌پوستان پیامی آورده است. این آغاز موعظه‌های وی بود که تا 1872م پیروان بسیاری را ــ که رؤیا‌بینان نام گرفتند ــ جذب کرد. این نام به‌سبب تأکید اسموهلا بر رؤیا‌ها یا مکاشفات به پیروان او داده شد؛ رؤیا‌هایی که خداوند برای هدایت آنان به اسموهلا و دیگر رهبران این کیش الهام می‌کرد. 
پیام اسموهلا باز‌گشت به زندگی ابتدایی، انکار تعالیم سفید‌پوستان و پیروی مشیت خدای سرخ‌پوستان (روح بزرگ) بود که از طریق اسموهلا و کاهنان یا رؤسای برگزیدۀ او آشکار شده بود. اسموهلا تأکید می‌کرد که سرخ‌پوستان نخستین آفرید‌گان خداوند، و انسانهای حقیقی‌اند. او باور داشت که نباید زمین را شخم زد، زیرا مادر زمین زخم برمی‌دارد، و نباید اسناد مربوط به مالکیت زمین را امضا کرد، زیرا این کار ضد طبیعت است. 
از شعائر کیش رؤیا‌بینان می‌توان به کوبیدن بر طبل، نواختن زنگ و رقصهای جذبه‌آمیز و اعمالی اشاره کرد که در افراد، حالت مکاشفه و خلسه پدید می‌آورد. پیروان کیش اسموهلا در سیاستهای دولت آمریکا مبنی بر اسکان سرخ‌پوستان اختلالهایی ایجاد کردند که تأثیرهای آن تا چندین سال پس از مرگ اسموهلا نیز بر جای ماند. در 25 سال نخست سدۀ 20م، قبایل کلمبیای علیا در ایالتهای واشینگتن، اُرِگان و آیدا‌هو تعلیمات اسموهلا را به کار بستند و قبایلی که پیرو این کیش نبودند، آنها را رؤیا‌بین نامیدند. با گذشت زمان، پیروان اسموهلا دریافتند که سخنان رهبرشان اشتباه بوده است و از این رو، کیش رؤیابینان بیش از چند سال دوام نیافت. 

مآخذ

CE, 5th edition; EA, 2006 (under «Smohalla», «Indian, American», 2); Encyclopedia International, Grolier Inc., New York etc., 1974. 
بخش ادیان، اساطیر و عرفان