آسکاریس

آسکـاریس \ āskāris\ ، جنسـی از کرمهای راستـۀ آسکاریدیدا، از شاخۀ نَخسانان (کرمهای حلقوی یا نِماتودها)، که انگل رودۀ پستانداران گوناگون خشکی‌زی، به‌ویژه گیاه‌خواران‌اند. اینها معمولاً کرمهایی سفیدرنگ و بزرگ‌اند که ویژگی‌شان داشتن دهانی با 3 لب است. گونۀ آسکاریس لومبریکوئیدِس احتمالاً آشناترین انگل در انسان است. بیش از 25٪ انسانها آلوده به این انگل‌اند. کرمی کم و بیش همانند آن، که غالباً آسکاریس سوئوم خوانده می‌شود، در بدن خوک زندگی می‌کند. 
آلوده شدن انسان و دیگر پستانداران به آسکاریس لومبریکوئیدس، آسکاریاز خوانده می‌شود. این عفونت در پی بلعیدن تخمهای کرم آسکاریس پدید می‌آید که در آب و خاک مرطوب رشد می‌کنند و غذا و خاک را آلوده می‌سازند. کرمینه‌ها (لاروها)ی آسکاریس در رودۀ کوچک آزاد می‌شوند و از دیوارۀ روده می‌گذرند و به ریه‌ها می‌رسند؛ در آنجا ممکن است حساسیتی در میزبان پدید آورند که به التهاب ریه و تجمع مایع در آن بیانجامد. حدود 10 روز بعد، کرمینه‌ها با گذشتن از راههای تنفسی به لولۀ گوارش می‌رسند و در رودۀ کوچک به کرمهای بالغ تخم‌گذاری تبدیل می‌شوند که درازایشان به 15 تا 40 سانتی‌متر می‌رسد. عوارض وخیم و حتى مرگبار آسکاریاز از رخنۀ کرمینه‌ها به بافتهای حساس، مانند مغز، و رسیدن کرمهای بالغی ناشی می‌شود که در ساختارهای مختلف بدن، آبسه و مسمومیت پدید می‌آورند. 
آسکاریاز در جامعه‌های روستایی سراسر جهان وجود دارد و سالانه نزدیک به 20 هزار تن بر اثر آن جان خود را از دست می‌دهند. جمع‌آوری و دفع بهداشتی فضولات انسانی مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از آسکاریاز است. با داروهایی مانند پیپِرازین می‌توان این بیماری را درمان کرد. 

مآخذ
 

EB, 2010 (under «Ascaris», «ascariasis»); ME, 2008. 
بخش علوم پزشکی