استاده

اُستاده ‍‍‍‍‍‍\ ostāde\ ، یا آستاده، آدریان  وان (1610-1685م/ 1019-1097ق)، نقاش هلندی دورۀ باروک. او که طراح و گراوُر‌ساز نیز بود، به سبب نقاشیهایش از صحنه‌های روزمرۀ زندگی روستایی هلند شهرت یافت.
آدریان وان استاده در هارلِم زاده شد و بیشتر زندگی‌اش را در همین شهر گـذراند. او احتمالاً شاگرد فرانس هالس بوده، و در حدود سال 1627م، هم‌زمان با آدریان برووِر، در کارگاه نقاشی هالس در هارلم کار می‌کرده است. با این حال، شیوۀ هالس بر کار هیچ یک از آن دو تأثیر چشمگیری نگذارده، و شباهت میان آثار آن دو نقاش جوان بسی بیشتر از شباهت پرده‌های آنان با نقاشیهای هر یک از استادان کهن‌سال‌تر هلندی است. استاده مانند بروور علاقه به ساختن صحنه‌هایی از زندگی روستاییان فرودست داشت، تصویرهایی چون جشنهای روستایی، نوازندگان دوره گرد و شادخواری دهقانان در میخانه. او این صحنه‌ها را پرتحرک و سرزنده، با طیفی از رنگهای خاموش که به تک‌رنگی می‌گرایید، و با بهره‌گیری از بر‌هم‌کنشهای ظریف نور و سایه، به تصویر کشیده است. همچنین برای برجسته‌تر کردن درشت‌خویی چهره‌های روستایی، از شیوه‌های کاریکاتورسازی بهره برده است.
 رنگ‌پردازی استاده در دوران آغازین کارش، یعنی حدود دهۀ 1630م، تا اندازۀ زیادی به طیفی از رنگهای خنثای خاکستری مایل به آبی، و قهوه‌ای کدر محدود بود که گاه تابشی از رنگ روشن به آنها جان می‌داد. سپس در دهۀ 1640م، با تأثیر پذیرفتن از رامبران، رنگهایی روشن‌تر و تضاد بیشتر میان سایه و روشن به کار او راه یافت. با آغاز دوران پختگی کارهای او (1650-1670م)، از درشت‌خویی چهره‌های روستاییان در نقاشیهایش کاسته شد، رنگهایش پرمایه‌تر شد و تکنیک کارش بهبود یافت. او در این دوران به نقاشی صحنه‌هایی از زندگی در فضای باز نیز روی آورد، مانند روستاییان گرد‌آمده در بیرون کلبه، یا چهره‌هایی شادان پیرامون میخانه، از جمله تابلوی «ویولن‌نواز دوره‌گرد» (1673م؛ نگارخانۀ سلطنتی نقاشی، لاهه).

آدریان وان استاده نقاشی پرکار بود و افزون بر طراحیها و گراورهای بسیار، بیش از هزار نقاشی رنگ و روغن از او برجای مانده است. او در 1662م به ریاست صنف نقاشان هارلم برگزیده شد. از میان شاگردان او چندین نقاش نامدار سربرآوردند، از جمله برادرش ایساک، کُرنِلیس دوسارت که بسیاری از نقاشیهای آدریان پس از مرگش به او رسید، و احتمالاً یان اِستِن که از شیوۀ کار آدریان تأثیر پذیرفت. 

 ایساک (ایزائاک) وان استاده (1621-1649م/ 1030-1059ق)

برادر کوچک‌تر و شاگرد آدریان، نیز نقاشی چیره‌دست بود. کارهای او در آغاز بسیار همانند کارهای برادرش بود، اما علاقۀ ایساک به منظره‌سازی، آثار بعدی او را دارای شخصیتی مستقل ساخت. این آثار چه از نظر اندازه، چه از نظر پیچیدگی ترکیب، بلندپروازانه‌تر از آثار آدریان است. ایساک به‌ویژه به سبب نقاشیهایش از منظره‌های زمستانی و نیز مسافران توقف کرده در میکده‌های سر راه شهرت یافته است.

ایساک زندگی کوتاهی داشت، اما به رغم دورۀ کوتاه کاری‌اش که تنها 11 سال به درازا کشید، شمار چشمگیری نقاشی پدید آورد. منظره‌های زمستانی او که افرادی را در حال یخ‌بازی و سورتمه‌سواری روی برف و یخ نشان می‌دهند، با طیف رنگهای خاکستریِ نقره‌فامشان، از بهترین آثار هلندی در این سبک به شمار می‌روند. در بیشتر نقاشیهای او از مضمون مسافران در کنار میکده‌ها، اسبی سپید سوژۀ اصلی طرح است. یکی دیگر از مهارتهای او بازنمایی جوّی مه‌آلود یا انباشته از دود بوده است. او بر نقاشان نسل بعدی مکتب هارلم، و حتى بر برادر و استادش، آدریان نیز تأثیر نهاد. این تأثیر در گرایش بعدی آدریان به منظره‌سازی، نمایان است.

مآخذ

BBEA; CE, 6th edition; DA; EA, 2006 (under «Van Ostade»); EB, 2008 (under «Ostade, Adriaen van», «Ostade, Isack van»); EWA; GLE (under «Van Ostade»); ME, 2008; OCA.
بخش هنر و معماری جهان