اسپندر

اِسپِندِر \ [e]spender\ ، سِـر اِستیـوِن ‌هَرُلـد (1909- 1995م/ 1287-1374ش)، شاعر و منتقد ادبی، نویسنده و سردبیر انگلیسی. او در لندن زاده شد و در آکسفرد تحصیل کرد. هنگامی که دانشجو بود، با اُدِن و دِی ـ لوییس، شاعران انگلیسی، آشنا شد و طی سالهای 1930-1933م ماههای زیادی را به همراه کریستوفر ایشِروود، نویسندۀ انگلیسی، در آلمان گذراند. از کسانی‌که تأثیرشان بر آثار نخستینِ اسپندر محسوس است، می‎توان از راینِر ماریا ریلکه، شاعر آلمانی، و فِدِریکو گارسیا لُرکا، شاعر اسپانیایی، نام برد.

اسپندر در شمار گروهی بود که به دیدگاههای مارکسیستی گرایش داشتند و در شعر از فضاهای عجیبِ اِلیُتی و پاوندی (منسوب به تی اِس اِلیُت و اِزرا پاوند) روی تافتند، به مسائل سیاسی و اجتماعی توجه نشان دادند و شعر متعهد را ترویج کردند. اسپندر به‌سان قهرمان جنبش تندروانۀ کارگری، نگاهها را به سوی خود جلب کرد. باورهای این دوره از زندگی‎اش را در شعر ویِن (1934م) می‎توان یافت، شعر بلندی در ستایش خیزش سوسیالیستهای ویِنی در 1934م، و نیز در «محاکمۀ یک قاضی» (1938م) که نمایشنامه‎ای منظوم و ضدفاشیستی است. اسپندر پس از 1939م و در پی پیمان میان آلمان و اتحاد شوروی، به‌عنوان هنرمند و روشن‌فکری که با هنر و اندیشه‎اش از مواضع چپ دفاع می‎کرد، از کمونیسم سرخورد و دیدگاههایش محافظه‎‎کارانه شد. سرخوردگی او را در مجموعه مقاله‎هایی با عنوان «خدایی که از دست رفت» (1949م) می‎توان دید.

اسپندر در دهه‎های بعد که در مقایسه با آثار نخستینش، اشعار شخصی‎تری می‎سرود، به‌گونه‎ای فزاینده به شعرهای سرگذشت‎نامه‎وار روی آورد و توجه او از موضوعهای بیرونی به تجربه‎های ذهنی و درونی معطوف شد. شعرهای او بیش از هرچیز نمودار شخصیتی خودسنج و دلسوز است. انسان‎دوستـی و صداقت او در آثـار بـعـدی‎اش ــ «شعـرهای ایثـار» (1947م)، «مجموعۀ اشعار» (1955م)، «گزیدۀ اشعار» (1965م)، و «روزهای سخاوت» (1971م) ــ کاملاً آشکار است.

پس از دهۀ 1940م، اسپندر بیشتر به‌سبب سردبیری دو نشریۀ ادبی مهم هُرایزِن (1940-1941م) و اینکاونتِر (1953-1967م)، و نقدهای ادبی تیزبینانه‌ای که در آنها می‌نوشت، شناخته می‌شد تا به‌عنوان شاعر. او پس از جنگ جهانی دوم، چندین بار به ایالات متحدۀ آمریکا سفر کرد و در دانشگاههای آنجا به تدریس و سخنرانی پرداخت. در 1970م در دانشگاه لندن استاد زبان انگلیسی، و در 1977م استاد ممتاز آن دانشگاه شد. او در 1983م عنوان «سِر» گرفت.

اسپندر آثاری نیز به نثر دارد، از جمله چند داستان بلند و کوتاه، چند کتاب در نقد ادبی، همچون «ساخت شعر» (1955م)، و زندگینامۀ خود‌نوشت او با عنوان «جهان در جهان» (1951م؛ بازچاپ: 1994م).

به‌رغم فراز و فرودهای حیات درونی، و تغییر دیدگاهها و روشها و موافقتها و مخالفتهای بسیاری که با اسپندر شده، او از شاعران و روشن‌فکران تأثیرگذار سدۀ 20م است.

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008; ME, 2008.

بخش ادبیات جهان