ارفیسم

اُرْفیسْم [orfīsm]، گرایشی در نقاشی سبک کوبیسم که به رنگ‌آمیزی اولویت می‌داد. این نهضت در 1912م از جانب گیوم آپولینِر، شاعر فرانسوی عنوان ارفیسم یافت و استفادۀ وی از این واژه یادآورِ کاربرد اصطلاح «هنر اُرفیک» نزد نقاشان سمبولیست (نمادگرا) در ارتباط با هماهنگ‌سازی رنگها توسط گوگَن و نیز با توجه به شعر اُرْفِئوس، شاعر و آوازه‌خوان افسانه‌ای یونان است. 

آپولینر در نوشته‌های خود از نقاشانی چون رُبر دِلونه، فِرنان لِژه، فرانسیس پیکابیا و مارسل دوشان که به این شیوه کار می‌کردند، نام برده است. دلونه و همسرش سونیا در تلاش برای نزدیک شدن به موسیقی، راهگشای تحول هارمونی رنگها از دیداری به انتزاعی شدند. 
 یکی از منابع مورد استفادۀ دلونه در دستیابی به روشی که میان رنگ و شیوۀ کوبیسم وحدت به وجود آورد، کتابی دربارۀ تضادهای مقارن، نوشتۀ میشل اوژِن شِورُل، شیمی‌دان فرانسوی بود. برخلاف ژرژ سورا، نقاش مکتب نو امپرسیونیسم که نظریه‌های شورل را در دهۀ 1880م به کاربرده بود، دلونه می‌خواست همان نظریه‌ها را به نحوی انتزاعی به کار بندد و آثار رنگ و نور را مستقل از اشیاء بررسی کند. در اثر انتزاعی وی با عنوان «ترکیب‌بندی مقارن: قرصهای خورشید» (1912-1913م، موزۀ هنر نوین، نیویورک)، هر یک از دوایر سوار بر همِ رنگها حرکت و ضرب آهنگ خاص خود را دارند. 
نقاش دیگر وابسته به مکتب ارفیسم فرانتیشِک کوپْکا ست که چک تبار بود و در پاریس زندگی می‌کرد. وی محتملاً با آگاهی از نقاشیهای دایره‌ای دلونه، پردۀ خود را با عنوان «دایره‌های نیوتن (تمرین برای کشیدن فوگ با دو رنگ)» (موزۀ هنر فیلادلفیا) در 1912م ساخت. همان‌گونه که از مشابهت موسیقایی مستتر در این عنوان برمی‌آید، هماهنگیهای مواج رنگها بر سطح پرده، گویی در دیدگان بیننده نوعی موسیقی بصری به وجود می‌آورد. 
به هر صورت، نقاشیهای دلونه در آوگوست ماکه، فرانْتْس مارک و پاول کِله تأثیری عمیق برجا گذارد. آنان در 1912م از کارگاه دلونه در پاریس دیدن کردند و همین دیدار تأثیر زیادی بر کارهای بعدی ایشان گذاشت. ارفیسم در تحول کوبیسم آلمان نیز بسیار مؤثر بود.     (119)