آرسنیوس آوتریانوس

آرْسِنیوسْ ‌آوتُریانوس [ārseniyūs āwtoriyānūs] (ح 1200-1273م/ ح 596- 671 ق)، بَطریَرک قسطنطنیه که عزل وی موجب شقاقی جدی در کلیسای بیزانس گردید. وی در 1255م هنگامی که از جانب تئودُر دوم (لاسکاریس)، امپراتور بیزانس، به بطریرکی نیقیه منصوب شد، نام آرسنیوس را برگزید. 
در 1259م، وی مراسم تاج‌گذاری یوحنای چهارم، پسر و وارث بر حق تئودر، و میخائیل هشتم (پالایُلُگوس) را به عنوان امپراتوران توأم انجام داد. هنگامی که میخائیل از یوحنا سلب اقتدار کرد، آرسنیوس از سمت خود کناره‌گیری کرد و در دیری عزلت گزید، ولی پس از آنکه قسطنطنیه در 1261م از سلطۀ لاتینها رهایی یافت، او را متقاعد ساختند که مسئولیت خود را از سرگیرد. هنگامی که میخائیل یوحنا را کور و تبعید کرد، آرسنیوس امپراتور را تکفیر نمود و در نتیجه امپراتور در 1265م وی را عزل کرد. او به پروکُنِسوس تبعید شد و در آنجا وصیت‌نامه‌ای نوشت که از منابع مهم تاریخ معاصر وی به شمار می‌آید. 
پس از خلع آرسنیوس، امپراتوری به دو دستۀ معروف به آرسنیها (طرفداران آرسنیوس) و یوسفیها (پیروان یوسِفوس، دومین جانشین آرسنیوس) تجزیه گردید. آرسنیها با سیاست لاتین‌گرای میخائیل سخت مخالفت می‌ورزیدند و این امر به تشکیل دومین شورای لیون در 1274م انجامید که ضمن آن سفیران میخائیل تفوق پاپ را بر کلیسای یونان پذیرفتند. شقاق آرسنی پس از آنکه شورا از جانب بیزانسیها مردود، و به عنوان سیاست امپراتوری رسماً کنار گذاشته شد، ادامه یافت و در 1310م که پیکر آرسنیوس توسط بطریرک نیفُن در هاگیا سوفیا (ایاصوفیه)، عالی‌ترین کلیسای قسطنطنیه به خاک سپرده شد، پایان پذیرفت.     (108)