اده

اِده [ede]، شهری در ایالت اُسون، واقع در جنوب غربی نیجریه، در کنار رودخانۀ اسون. این شهر در کنار خط آهنی واقع است که در 180 کیلومتری جنوب غربی لاگوس، در محل اتصال جاده‌های اُشوگْبو، اُگبوموشو و ایفه کشیده شده است. طبق روایات، اده که یکی از شهرهای قدیم‌تر طایفۀ یُروباست، حدود سال 1500م توسط تیمی آگْباله ساخته شد؛ او که شکارچی و فرمانده لشکر بود، به اشارۀ شاه کوری مأمور شد تا سکونتگاهی برای نگهداری از جادۀ کاروان‌رو اُیو به بنین (واقع در 204کیلومتری جنوب شرقی) برپا دارد. 
این شهر از زمان کشیدن خط آهن ازلاگوس‌در1906م مرکز تجارت محلی پنبه، محصولات نخل، سیب‌زمینی شیرین، ذرت، کاساوا،کدوحلوایی،بامیه و دانه‌های کولا، و محل عمدۀ صادرات کاکائو، روغن نخل و انواع مغز به شمار می‌رود. اده محل کالج تربیت معلم نیز هست. 
جمع‍‌ (برآورد 2005م): 710‘ 283 تن.    (105)