بنگنا پاله

بَنْگَناپاله، ایالتی كوچك در جنوب هند كه در سده‌های 12 تا 14ق / 18-20م، فرمانروایانی شیعی و ایرانی‌تبار بر آن حكومت داشتند. 
این ایالت پیش از آنکـه با ایالت مدرس یكی شود، در 1327ش / 1948م با وسعتی حدود 712 كمـ2 شامل 63 روستا و یك شهر به نام بنگناپاله بود. 80٪ اهالی این ایالت، هندو مذهب، و 19٪ مسلمان بودند. مسلمانان بیشتر در شهر زندگی می كردند و از دو گروهِ شیخیها و سیدها تشكیل می شدند («فرهنگ سلطنتی ...»،VI / 371, 374 ). حكمرانان شیعه مذهب بنگناپاله خود را از جانب پدر به یكی از وزیران شاه عباس دوم صفوی، و از جانب مادر به یكی از وزیران اورنگ‌زیب منتسب می‌كردند. نیای آنان میرطاهر علی كه از ایران به بیجاپور مهاجرت كرده بود، در آنجا به قتل رسید. پس از آن، خانوادۀ وی به فوجدار مغول آركات پناهنده شدند و یكی از پسرانش با نوۀ جاگیردارِ بنگناپاله ازدواج كرد (EI²).
در اوایل سدۀ 12ق / 18م محمد بیگ خان ــ كه سندی با مهر وی به تاریخ 1131ق / 1719م در دست است ــ از جانب دولتِ بیجاپور به فرمانروایی بنگناپاله منصوب شد («فرهنگ سلطنتی»، VI / 372) و در 1175ق / 1761م حكومت این ایالت به حسینعلی خان، نوادۀ محمد بیگ رسید. چندی بعد نیز، هنگامی‌كه حیدرعلی، فرمانروای میسور بر این منطقه تسلط یافت (نک‍ : همانجا؛ «مجموعه ...»، X / 217)، حسینعلی فرمانروایی او را پذیرفت (EI²). به گواهی اسناد موجود، حسینعلی از این پس، تابع حكومت میسور بوده است، زیرا بنا بر سندی به تاریخ 1197ق / 1783م، تیپو سلطان، جانشین حیدرعلی در نخستین سال حكومتش، حسینعلی را از حكومت بنگناپاله بركنار، و فرزند او، غلامعلی خان را به جای وی منصوب كرد. بنابر سندی دیگر به تاریخ 1204ق / 1790م، غلامعلی هم به‌سبب نافرمانی مورد خشم تیپوسلطان واقع شد و شخص دیگری به نام یوسف به جای او منصوب گردید؛ اما در 1212ق / 1797م، غلامعلی و عمویش، اسدعلی با فوجدارِ منصوب تیپوسلطان در بنگناپاله جنگیدند و او را شكست دادند و بر این منطقه دست یافتند («فرهنگ سلطنتی»، VI / 372-373؛ «مجموعه»، همانجا). 
در 1215ق / 1800م، بنگناپاله به موجب پیمان سِرینگَپَتَم، به تابعیت كمپانی هند شرقی درآمد و حكومت آن با موافقت دولت انگلستان به خانوادۀ غلامعلی و اسدعلی واگذار شد (EI²؛ «فرهنگ سلطنتی»، VI / 373). در سدۀ 13ق / 19م، در پی پاره‌ای ناامنیها در بنگناپاله، دولت انگلستان از 1248 تا 1264ق / 1832 تا 1848م، این ایالت را به اشغال خود درآورد و در سال اخیر، 
حكومت آنجا را به غلام محمدعلی خان، نوادۀ غلامعلی واگذار كرد. پس از وی در 1285ق / 1868م، برادرزاده‌اش، فتحعلی خان بر جای او نشست (همانجا) و در 1323ق / 1905م، جانشین او به حكومت رسید و ادارۀ امور به نمایندۀ سیاسی دولت هند واگذار گردید. در 1302ش / 1923م، حكومت بنگناپاله از طریق نمایندۀ حكومت مدرس، تابع دولت مركزی هند شد («مجموعه»، X / 218-219).
امروزه بنگناپاله ازنظر تقسیمات كشوری، یكی از بخشهای شهرستان كورنول در استان آندراپرادش به شمار می رود (نک‍ : «اطلس ...»، 17) و جمعیت شهر بنگناپاله، مركز آن در 1383ش / 2004م، حدود 200`27 تن برآور شده است («فرهنگ جهانی»).

مآخذ

An Atlas of India, Delhi, 1990; A Collection of Treaties, Engagements and Sanads Relating to India and Neighbouring Countries, Delhi, 1983; EI²; The Imperial Gazetteer of India, New Delhi, 1908; The World Gazetteer, www. world-gazetteer.com/ d/d_in_ap.htm..
پرویز امین