تاجوری

تاجوری، ابوزید عبدالرحمان بن محمدبن احمد مغربی طرابلسی، مشهور به تاجوری (سدۀ 10ق / 16م)، فقیه مالکی و عالم علم میقات. زادگاه وی احتمالاً تاجوره، در حومۀ شرقی طرابلس غرب (پایتخت کنونی جمهوری لیبی) یا محلۀ باب تاجورۀ این شهر (دروازۀ شرقی طرابلس) بوده است. 
شاگردنامدارش بدرالدین قرافی(ه‍ م) در کتاب توشیح الدیباج آورده است که تاجوری از شمس‌الدین لقانی (د 935ق / 1529م) و برادرش ناصرالدین لقانی (د 958ق / 1551م) فقه آموخت. وی در روزگار سلطان سلیمان قانونی(حک‍ 926-974ق / 1520-1566م)به‌«روم» (متصرفات عثمانی در آسیای‌صغیر و شبه‌جزیرۀ بالکان) سفر کرد. در این روزگار زبان ترکی را فرا گرفت، هرچند که بدین زبان، مگر به ضرورت سخن نگفت. پس از آن به قاهره رفت و در مدرسۀ عینیه در نزدیکی الازهر به تدریس التهذیب برادعی،رسالۀ ابن ابی زید و الموطأ مالک ــ که علاقۀ بسیار بدانها داشت ــ مشغول شد و ظاهراً درحدود سال 960ق / 1553م درگذشت (بدرالدین، 120-122؛ بابا تنبکتی، 263، که خلاصۀ این گزارش را آورده است؛ نیز مخلوف، 280). 
حاجی خلیفه تاریخ تألیف مقدمة التوتیة (یا رسالة فی فصول الاربع) تاجوری را999ق / 1591م دانسته است(2 / 1799)که‌برخی آن را به عنوان سال‌مرگ وی پذیرفته‌اند (مثلاً GAL, II / 469)؛ زوتر در میان دست‌نوشته‌های آثار وی اشاراتی به سال 981ق / 1573م را یافته است (شم‍ 512؛ نیز فلرس، شم‍ 812). اما این تاریخها باتوجه به تاریخ نگارش توشیح الدیباج نادرست می‌نماید. باتوجه به سال مرگ شمس‌الدین لقانی و درنظر داشتن این نکته که این دو برادر دست کم در سالهای پایان عمر در قاهره به تدریس مشغول بوده‌اند (بدرالدین، 201-204؛ بابا تنبکتی، 586-587، 590-591)، می‌توان حدس زد که تاجوری در حدود سال 915ق / 1509م زاده شده، از دوران نوجوانی در مصر تحت سلطۀ عثمانی می‌زیسته، و پس از مسافرت به دیگر متصرفات این امپراتوری، به مصر بازگشته، و در نیمۀ دوم سدۀ 10ق درگذشته است. 

آثـار

 1. رسالة فی العمل بربع المقنطرات (GAL، همانجا). 2. مقدمة التوتیة فی المیقات یا رسالة فی الفصول الاربعة، دربارۀ تشخیص اوقات نماز در فصول چهارگانه و تعیین سمت قبله ( آلوارت، شم‍ 5712؛ خدیویه،5 / 289، 318؛ زوتر، همانجا). 3. شرحی‌بر الرسالة الفتحیة فی الاعمال الجیبیۀ سبط ماردینی (ه‍ م؛ زوتر، همانجا؛ GAL, S, II / 216, 485). به گفتۀ آلوارت تاجوری این کتاب را در 944ق / 1538م به پایان رسانده است (شم‍ 5820). 4. مناسک الحج (پرچ، I / 112). 

مآخذ

بابا تنبکتی، احمد، نیل الابتهاج، به کوشش عبدالحمید عبدالله هرامه، طرابلس، 1409ق / 1989م؛ بدرالدین قرافی، محمد، توشیح الدیباج، به کوشش احمد شتیوی، بیروت، 1403ق / 1983م؛ حاجی خلیفه، کشف؛ خدیویه، فهرست؛ مخلوف، محمد، شجرةالنور الزکیة، قاهره، 1350ق؛ نیز: 

Ahlwardt ; GAL; GAL, S; Pertsch ; Suter, H., Die Mathematiker und Astronomen der Araber und ihre Werke, Leipzig, 1900; Vollers, K., Katalog der islamischen... Handschriften… zu Leipzig, Osnabrück, 1975. 
فریبا پات