خسروی كه در غم ایران بیمار بود / لیما صالح رامسری با وجود اهمیت پرویز ناتل خانلری، این زبان‌شناس، نویسنده و شاعر باید او را برگی از تاریخ معاصر ایران دانست كه هنوز نانوشته است. 1403/5/31 ۰۹:۵۱
زنده‌یاد ریاضی و مهمترین کتابخانه باستان‌شناسی ایران / احمد مسجدجامعی از مهمترین کتابخانه‌های تخصصی کشور -که سابقه راه‌اندازی آن خاطره تأسیس کتابخانه ملی ایران را به یاد می‌آورد- از آنِ موزه ملی ایران در خیابان سی تیر است. موزه ملی دربردارنده آثار به‌دست‌آمده از قدیم‌ترین زمان‌ها تا پایان دوره قاجار است و شکل‌گیری آن به روزگار ناصری در عمارت موزه در کاخ گلستان بازمی‌گردد. 1403/5/29 ۰۹:۱۸
روستاییان و مشروطیت ایران / محسن آزموده مشروطیت از مهمترین جنبش های اجتماعی ایران است که پیامدهای چندگانه ای در وجوه مختلف داشت؛ از سیاست و اجتماع گرفته تا ادبیات و اقتصاد. در نوشتار زیر عمده توجه معطوف روستاییان و بازخورد ایشان در آن واقعه بزرگ شده است. 1403/5/22 ۱۰:۱۵
آنچه ایران به جهان آموخت / عبدالحسین زرینكوب ایران باستانى به دنیا درس تسامح آموخت، درس عدالت و درس قانون و انضباط یاد داد. به دنیایى كه آشور و بابل و مصر و یهود آن را از تعصب و خشونت آكنده بود، نشان داد كه با اعمال تسامح بهتر میتوان امپراتوری هاى بزرگ را از اقوام گونهگون به وجود آورد و اداره كرد. به دنیا تعلیم داد كه عدالت هم اگر با دقت و مساوات همراه باشد، به اندازه آزادى یا بیش از آن میتواند صلح و آرامش را تأمین كند. 1403/5/3 ۱۰:۰۰
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین دکتر محمد معین (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ ـ ۱۳ تیر ۱۳۵۰) پدیدآورندۀ یکی از مهمترین واژه‌نامه‌های فارسی یعنی «فرهنگ فارسی معین» است. از دیگر آثار اوست: حافظ شیرین سخن، ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد، یوشت فریان و مرزبان‌نامه، یادنامه پورداوود، شاهان کیانی و هخامنشی در آثارالباقیه، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی، چندین کتاب در مقوله های دستوری. 1403/4/19 ۰۹:۰۳
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است، شاعر بلند پایۀ سبک اصفهانی که در عصر صفوی عرصه شعر را از آن خود کرد و تا امروز نیز یکی از سبکهای پرطرفدار شعر پارسی شیوه اوست. نازک خیالی های صائب را نمونه های اعتدالی این سبک دانسته اند و نمونه های افراطی اش را زیر عنوان «سبک هندی» می آورند. 1403/4/11 ۱۰:۲۰
جلوه‌‌هایی از سفر و مناسک حج در کتابخانۀ ملک به مناسبت روز عرفه و عید قربان در این نوشتار تعدادی از نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک معرفی می‌شود. 1403/3/29 ۱۲:۵۲
دست‌خط‌هایی از «ایرج افشار» که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود روز، هجدهم اسفند، سیزدهمین سال‌یاد وداع با «ایرج افشار»، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. 1402/12/20 ۱۱:۵۸
«از مهستان تا بهارستان» در بررسی تاریخ مرم‌سالاری در ایران آنچه به وضوح مشخص است اینکه نظام غالب حکومتی در ایران پیش از اسلام، از نوع سلطنت موروثی بوده است. این نوع از حکومت تفاوت‌های عمده‌ای با سیستم حکومت دموکراتیک دارد و بر خلاف نقش مؤثر مردم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک، در نظام‌های مونارشی، حاکم تصمیم‌گیرنده نهایی است. با این وجود، در برخی ادوار تاریخ ایران، نشانه‌هایی از وجود برخی از عناصر دموکراسی در ساختارهای حکومتی مشاهده می‌شود. 1402/12/9 ۱۱:۲۸
از مکتوبات فارسی تا تفکرات فلسفی در باب موسیقی در گفت‌وگو با سهند سلطاندوست تفکر فلسفی و تاریخی راجع به موسیقی یکی از خلأهای جدی مطالعات موسیقی در ایران است. اهالی تاریخ و فلسفه، معمولا سررشته زیادی در زمینه موسیقی، به ویژه موسیقی ایرانی ندارند، اهل موسیقی هم بیشتر درگیر کار و بار هنر هستند و کمتر به حوزه مطالعات فلسفی- تاریخی- جامعه‌شناختی و به‌طور کلی میان‌رشته‌ای درباره موسیقی توجه می‌کنند. 1403/5/31 ۰۹:۵۹
گفت‌وگوی احمد غلامی با اکبر معصوم‌بیگی و داریوش رحمانیان درباره کودتای 28 مرداد 1332 امروز مصادف با سالگرد کودتای 28 مرداد 1332 است. روزی که تأثیری شگرف بر روح و جان ایرانیان گذاشته است. کودتا صرفا یک عملیات نظامی نیست؛ کودتا به هویت مخالفان و منتقدان حمله می‌کند و برای سالیان سال امید و آرزوهای آنان را برای تغییر به شیوه قانونی از بین می‌برد. 1403/5/28 ۰۹:۵۶
بررسی تأثیر اجتناب ناپذیر مطالعات فلسفه ذهن در شکوفایی علوم شناختی در گفت‌وگو با سیدحسن حسینی بسیاری از رویکردهای بنیادی که اکنون در علوم شناختی نقش محوری دارند، محصول نظریه‌پردازی منطق‌دانان و فلاسفه است. البته فیلسوفان ذهن نیز از پیشرفت علوم شناختی برای پیشبرد نظریه‌های خود و ابداع نظریه‌های جدید بهره‌برداری می‌کنند. 1403/5/20 ۰۸:۴۷
گزارش تصویری برگزاری آیین گشایش «خانۀ کتاب دِبا» آیین گشایش خانۀ کتاب دِبا (کتاب‌فروشی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)، عصر پنج‌شنبه، سیزدهم اردیبهشت با حضور اندیشمندان و پژوهشگران برگزار شد. 1403/2/16 ۰۹:۳۶
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۲) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۵۸
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۱) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۴۴