روستاییان و مشروطیت ایران / محسن آزموده مشروطیت از مهمترین جنبش های اجتماعی ایران است که پیامدهای چندگانه ای در وجوه مختلف داشت؛ از سیاست و اجتماع گرفته تا ادبیات و اقتصاد. در نوشتار زیر عمده توجه معطوف روستاییان و بازخورد ایشان در آن واقعه بزرگ شده است. 1403/5/22 ۱۰:۱۵
پاسارگاد، نخستین کانون امپراتوری هخامنشی / بهمن فیروزمندی کوروش بزرگ بعد از پیروزی بر آستیاگ در پادگان مادی پایزگدا (پاسارگاد) و به افتخار این موفقیت بزرگ، دستور به بنیان مجموعه کاخ‌های باشکوهی داد که تا آن زمان در ایران نظیر نداشت. 1403/5/20 ۰۹:۱۰
مقام در برابر دستگاه / جان‌ای. بولِك تحول اساسی سیاسی و اجتماعی در سراسر جهان، طی سالیان گذشته، نه فقط موضوعیت مداوم «تاریخ» را در دنیای مدرن، بلكه بایستگی وارسی شیوه‌های بازپرداخت و بازتفسیر مستمر تاریخ را نیز در پرتو شرایط معاصر كاملا هویدا كرده است. 1403/5/20 ۰۸:۳۵
آنچه ایران به جهان آموخت / عبدالحسین زرینكوب ایران باستانى به دنیا درس تسامح آموخت، درس عدالت و درس قانون و انضباط یاد داد. به دنیایى كه آشور و بابل و مصر و یهود آن را از تعصب و خشونت آكنده بود، نشان داد كه با اعمال تسامح بهتر میتوان امپراتوری هاى بزرگ را از اقوام گونهگون به وجود آورد و اداره كرد. به دنیا تعلیم داد كه عدالت هم اگر با دقت و مساوات همراه باشد، به اندازه آزادى یا بیش از آن میتواند صلح و آرامش را تأمین كند. 1403/5/3 ۱۰:۰۰
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین دکتر محمد معین (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ ـ ۱۳ تیر ۱۳۵۰) پدیدآورندۀ یکی از مهمترین واژه‌نامه‌های فارسی یعنی «فرهنگ فارسی معین» است. از دیگر آثار اوست: حافظ شیرین سخن، ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد، یوشت فریان و مرزبان‌نامه، یادنامه پورداوود، شاهان کیانی و هخامنشی در آثارالباقیه، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی، چندین کتاب در مقوله های دستوری. 1403/4/19 ۰۹:۰۳
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است، شاعر بلند پایۀ سبک اصفهانی که در عصر صفوی عرصه شعر را از آن خود کرد و تا امروز نیز یکی از سبکهای پرطرفدار شعر پارسی شیوه اوست. نازک خیالی های صائب را نمونه های اعتدالی این سبک دانسته اند و نمونه های افراطی اش را زیر عنوان «سبک هندی» می آورند. 1403/4/11 ۱۰:۲۰
جلوه‌‌هایی از سفر و مناسک حج در کتابخانۀ ملک به مناسبت روز عرفه و عید قربان در این نوشتار تعدادی از نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک معرفی می‌شود. 1403/3/29 ۱۲:۵۲
دست‌خط‌هایی از «ایرج افشار» که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود روز، هجدهم اسفند، سیزدهمین سال‌یاد وداع با «ایرج افشار»، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. 1402/12/20 ۱۱:۵۸
«از مهستان تا بهارستان» در بررسی تاریخ مرم‌سالاری در ایران آنچه به وضوح مشخص است اینکه نظام غالب حکومتی در ایران پیش از اسلام، از نوع سلطنت موروثی بوده است. این نوع از حکومت تفاوت‌های عمده‌ای با سیستم حکومت دموکراتیک دارد و بر خلاف نقش مؤثر مردم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک، در نظام‌های مونارشی، حاکم تصمیم‌گیرنده نهایی است. با این وجود، در برخی ادوار تاریخ ایران، نشانه‌هایی از وجود برخی از عناصر دموکراسی در ساختارهای حکومتی مشاهده می‌شود. 1402/12/9 ۱۱:۲۸
بررسی تأثیر اجتناب ناپذیر مطالعات فلسفه ذهن در شکوفایی علوم شناختی در گفت‌وگو با سیدحسن حسینی بسیاری از رویکردهای بنیادی که اکنون در علوم شناختی نقش محوری دارند، محصول نظریه‌پردازی منطق‌دانان و فلاسفه است. البته فیلسوفان ذهن نیز از پیشرفت علوم شناختی برای پیشبرد نظریه‌های خود و ابداع نظریه‌های جدید بهره‌برداری می‌کنند. 1403/5/20 ۰۸:۴۷
گفت‌وگو با محمد کامکاری، مولف کتاب «برابری در مشروطه ایرانی و تنظیمات عثمانی» محمد کامکاری، یکی از مولفان کتاب «برابری در مشروطه ایرانی و تنظیمات عثمانی» گفت: اولین مشارکت سیاسی زنان در عصر مشروطه زمانی رخ داد که فتوای تحریم تنباکو که توسط میرزا حسن شیرازی صادر شد، زنان در اندرونی شاه این فرمان را اجرا کردند و قلیان‌های خود را شکستند. 1403/5/16 ۱۰:۲۷
صد و هجده سال مشروطه‌خواهی در گفت‌وگو با اسماعیل شمس، پژوهشگر تاریخ الفبای مشروطه نگاه برابر به همه شهروندان است مشروطه نتیجه تلاش همه طبقات است مشروطه امری درونزا و برآمده از شرایط داخل كشور است 1403/5/15 ۰۹:۳۴
گزارش تصویری برگزاری آیین گشایش «خانۀ کتاب دِبا» آیین گشایش خانۀ کتاب دِبا (کتاب‌فروشی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)، عصر پنج‌شنبه، سیزدهم اردیبهشت با حضور اندیشمندان و پژوهشگران برگزار شد. 1403/2/16 ۰۹:۳۶
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۲) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۵۸
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۱) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۴۴