شهسواران غیب/ انشاءالله رحمتی این نوشتار تقریر جلساتی از درس‌گفتارهای نویسنده در مجمع فلاسفه ایران است که با حضور استادان علوم انسانی برگزار می‌شود. این جلسات با هدف تقویت بنیان‌های اندیشه‌ورزی و تعاملات جهان اسلام و غرب پیش می‌رود و با تکیه بر خوانش متون مهم حکمت اسلامی، سعی در احیای دیدگاه تعامل‌مدارانه تفکر اسلامی ـ ایرانی و پیوند آن با روزگار حاضر دارد. در این بخش یکی از مباحث ابن عربی مطرح می شود. 1403/4/11 ۱۰:۲۶
فایده فلسفه / فائزه سادات صادقی ساختار ذهنی هر فرد نتیجه تعامل نیروهای بالقوه ذهن با عین، یعنی محسوسـات و امـور خـارجی اسـت كـه ذهنیـت نامیـده می‌شود. ذهنیت‌ها، فعلیت‌های قوای ذهنی است كه اغلب، ناهمگون و متضاد و مجموعه‌ای از پیش‌دانسته، پیش‌دید، پیش‌فهم یا پیش‌تصور و پیش‌داشت‌هایی است كه ذهنیت هر فرد را طی تجربیات زندگی تالیف كرده و این همه، مولفه‌هایی است كه یا به مولفه‌هایی دیگر مبدل شده یا جایگزین مولفه‌هایی دیگر می‌شود 1403/4/11 ۱۰:۱۴
یافته‌ای بسیار مهم در اسلام‌پژوهی؛ سنگ‌نوشته حنظله بن ابی عامر / آرش جمشید‌پور كشف آثار باستان‌شناسی همیشه اهمیت بسیار بالایی در تحلیل‌های تاریخی داشته است. این آثار از مهم‌ترین قرائن تشخیص صحت یك رویداد، یك شخصیت یا یك واقعه تاریخی است. حالا در سرزمین حجاز سنگ‌نوشته‌ای پیدا شده كه به احتمال زیاد نوشته حنظله بن ابی عامر یكی از صحابه رسول خدا است. محققان تاریخی و باستان‌شناسان احتمال داده‌اند كه این سنگ‌نوشته مربوط به دوران پیش از هجرت پیامبر اكرم (ص) به مدینه است. 1403/4/3 ۰۹:۱۸
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است، شاعر بلند پایۀ سبک اصفهانی که در عصر صفوی عرصه شعر را از آن خود کرد و تا امروز نیز یکی از سبکهای پرطرفدار شعر پارسی شیوه اوست. نازک خیالی های صائب را نمونه های اعتدالی این سبک دانسته اند و نمونه های افراطی اش را زیر عنوان «سبک هندی» می آورند. 1403/4/11 ۱۰:۲۰
دهخدا در كارش اخلاص داشت / سیدمحمود دعایی مرحوم دكتر سیدجعفر شهیدی كه حدود 50 سال در حیات و مماتِ دهخدا با او همكاری كرد، قائل بود كه دهخدا در كارش اخلاص داشت. آری، اخلاص داشت كه شخصی همچون استاد شهیدی ـ مجتهدِ نجف‌رفته ـ را كه می‌توانست از فقهای طراز اول شود و به قول دهخدا اگر بی‌نظیر نبود، كم‌نظیر بود، جذب كرد و تا پایان كار اینجا نگاه داشت. 1403/3/12 ۰۸:۵۵
پیام جاودانی شاهنامه / محمدامین ریاحی شاهنامه یادگار چهارمین سده هجری، قرن اعتلای فکری و فرهنگی ایران و عصر خردگرایی و آزاداندیشی است. اساس حماسه ملی ایران بر نبرد جاودانی میان نیکی و بدی و نور و ظلمت است. 1403/2/25 ۰۸:۱۲
جلوه‌‌هایی از سفر و مناسک حج در کتابخانۀ ملک به مناسبت روز عرفه و عید قربان در این نوشتار تعدادی از نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک معرفی می‌شود. 1403/3/29 ۱۲:۵۲
دست‌خط‌هایی از «ایرج افشار» که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود روز، هجدهم اسفند، سیزدهمین سال‌یاد وداع با «ایرج افشار»، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. 1402/12/20 ۱۱:۵۸
«از مهستان تا بهارستان» در بررسی تاریخ مرم‌سالاری در ایران آنچه به وضوح مشخص است اینکه نظام غالب حکومتی در ایران پیش از اسلام، از نوع سلطنت موروثی بوده است. این نوع از حکومت تفاوت‌های عمده‌ای با سیستم حکومت دموکراتیک دارد و بر خلاف نقش مؤثر مردم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک، در نظام‌های مونارشی، حاکم تصمیم‌گیرنده نهایی است. با این وجود، در برخی ادوار تاریخ ایران، نشانه‌هایی از وجود برخی از عناصر دموکراسی در ساختارهای حکومتی مشاهده می‌شود. 1402/12/9 ۱۱:۲۸
گفت‌وگو با دکتر محمدابراهیم محجوب به مناسبت ترجمه دو کتاب درباره ایران باستان دکتر محجوب فارغ‌التحصیل رشته دینامیک سیستم‌ها از دانشگاه اوتاوای کانادا و مدرس دانشگاه صنعتی امیر‌کبیر، سابقه طولانی در تالیف و ترجمه آثاری ارزنده در حوزه علوم انسانی دارد و کتاب هایی را در زمینه مطالعات علم، مدیریت، ادبیات ایران و... به فارسی ترجمه و منتشر کرده است. با او به مناسبت ترجمه دو کتاب مذکور گفت‌وگو کردیم. 1403/4/11 ۱۱:۱۰
سازمان آرشیو ملی ایران در نشست کلابهاوسی در خانه «گفتارها»؛ دیدگاه های غلامرضا عزیزی و مجید تفرشی غلامرضا عزیزی: امروز ما از موضوع آرشیو و مارشیو (به تعبیر مرحوم دکتر ابراهیم باستانی پاریزی؛ به معنای گنجی که ماری روی آن خوابیده و دیگران حق استفاده از آن را ندارند) گذشته‌ایم. مجید تفرشی: تبدیل مدل فرهنگ و سیاست‌های فرهنگی کشور به مدل کرۀ شمالی و شوروی سابق، شاید در کوتاه مدت مطلوب برخی باشد، ولی تجربه زیسته نشان داده که این روش در میان‌مدت و بلندمدت جوابگو نیست و علیه منافع ملی است . 1403/3/22 ۱۳:۲۹
کلاسیک‌خوانی در زندگی روزمره ایرانیان در گفت‌وگو با محمد‌حسین دلال رحمانی شعر و ادبیات، اگر نگوییم مهم‌ترین، دست‌کم یکی از اصلی‌ترین ارکان فرهنگ ایرانیان است تا جایی که برخی به اغراق می‌گویند عموم ایرانیان شاعر مسلک‌اند و شعر و شاعری در زندگی روزمره ایشان جریان دارد. 1403/3/19 ۱۱:۱۲
گزارش تصویری برگزاری آیین گشایش «خانۀ کتاب دِبا» آیین گشایش خانۀ کتاب دِبا (کتاب‌فروشی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)، عصر پنج‌شنبه، سیزدهم اردیبهشت با حضور اندیشمندان و پژوهشگران برگزار شد. 1403/2/16 ۰۹:۳۶
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۲) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۵۸
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۱) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۴۴