اخبار

جوانی شیک‌پوش و شادمان از دانش‌اندوزی را تصور کنید که هر چه به دستش می‌آمد، کتاب می‌خرید، آن هم در سال‌های سخت معیشتی تاریخ معاصر، وقتی متفقین ایران را اشغال کرده‌ بودند و قحطی نان بیداد می‌کرد، مردم برای خرید یک نیم‌سنگک ساعت‌ها ملتمسانه در صف طویل نانوایی می‌ایستادند و با هم از رنج می‌گفتند، اما او به جای نان کتاب می‌خرید و از مینوی خرد و بندهشن و خرده‌ اوستا با طلبه‌ها در حجره‌هایشان حرف می‌زد

خداوند هر دو بزرگوار را بیامرزاد که چشم و چراغ کتاب و کتاب دوستان بودند. زنده یاد عبدالحسین حائری رئیس کتابخانه مجلس می‌گفت، در سالهای دور، روزی آقای زریاب از کمبود جا برای کتابخانه اش گله می‌کرد. زریاب به آقای حائری که گفته بود چرا این قدر کتاب می‌خری، جواب داده بود پس بایدچه کنم. یعنی پول برای خرید کتاب است و نه برای مثلاً زمین، ساختمان و ماشین.

24 سال از درگذشت عباس زریاب خویی می‌گذرد؛ مورخ، ادیب، نسخه‌شناس، نویسنده و مترجم سرشناس ایرانی. از پیشگامان و نام‌آوران تاریخ‌نگاری جدید در ایران كه تسلط شگرفی بر میراث تاریخی و ادبی اسلامی- ایرانی داشت و همزمان با رویكردها و روش‌های نوین غربی آشنا بود. دكتر زریاب همچنین از بزرگان دانشنامه‌نگاری در ایران بود و در توسعه و غنی شدن دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نقش موثری داشت. علی بهرامیان، پژوهشگر تاریخ اسلام، عضو شورای عالی علمی و كارشناس ارشد بخش فهرست‌نویسی كتاب‌های خطی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی از سال 1369 با این مركز همكاری كرده و محضر دكتر زریاب را تجربه كرده است. به مناسبت سالروز درگذشت دكتر زریاب‌خویی با او گفت‌وگویی صورت دادیم كه از نظر می‌گذرد.

دانشمند نامدار معاصر و استاد فقید دانشگاه تهران (1373 – 1298 ش). زریاب خویی در 15 ذیقعده 1337 ق/ 13 اوت 1919 م مطابق 20 مرداد 1298 ش در خوی از شهرهای مرزی آذربایجان غربی دیده به جهان گشود. پدرش علی نام داشت و پیشه‌وری ساده بود.

من با مرحوم عباس زریاب خویی (20 مرداد 1298 خوی، 14 بهمن 1373 تهران) از نزدیک آشنا بودم. از شخصیت‌های استثنایی فرهنگ ما بود. ایشان نه فقط در حوزه تاریخ بلکه در زمینه ادبیات، نسخه‌شناسی، دایره‎المعارف‌نویسی، ترجمه و... هم شخصیت مهم و قابل‌ اعتنایی بود.

ابومحمد حسن بن علی، امام یازدهم از ائمه اثنی‌عشر و سیزدهمین معصوم از چهارده معصوم است. پدر بزرگوارش امام علی هادی(ع) و مادرش بانویی صالح و عارف به نام «سوسن» (یا حدیثه یا سلیل) بود. تولد حضرت به اختلاف روایات در ماه ربیع‌الاول یا ربیع‌الآخر سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ق و بنا به اکثر روایات در مدینه اتفاق افتاد. ۲۲ یا ۲۳ سال داشت که پس از وفات پدر بزرگوارش (۲۵۴ق) به امامت رسید و در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ق که حدود ۲۸ یا ۲۹ سال داشت، وفات یافت و در خانه خود و جوار تربت پدر خویش در سامرا به خاک سپرده شد.

ابوالفضل خطیبی شاهنامه‌پژوه و محقق حوزه ادبیات در گفت‌گویی مفصل ، از روزگار پیشین و وضعیت تحقیق و پژوهش در حوزه ادبیات فارسی گفت و با مقایسه زمان حاضر به شرح فرازونشیب‌های این حوزه پرداخت.

ابوجعفر محمد بن علی(ع)، مشهور به امام محمدباقر(ع)، امام پنجم از ائم ه اثنی‌عشر(ع) و هفتمین معصوم از چهارده معصوم(ع) است. تولد آن حضرت در سال ۵۶ یا ۵۷ق در مدینه رخ داد. روز تولد را به اختلاف در اول رجب و سوم صفر گفته‌اند و روز اول رجب را نیز جمعه یا دوشنبه یا سه‌شنبه ذکر کرده‌اند.

عباس زریاب خویی ۱۵ ذیقعدۀ ۱۳۳۷ هجری قمری برابر با بیستم مرداد ۱۲۹۸ شمسی و سیزدهم اوت ۱۹۱۹ میلادی در خوی در آذربایجان غربی در خانواده‌ای نسبتاَ مرفه به دنیا آمد. در آن روزگار اقتصاد شهر خوی مانند بیشتر شهرهای آذربایجان در داد و ستد با روسیه و ترکیه رونقی داشت. از سوی دیگر کشف نفت در باکو و راه‌آهن سراسری در قفقاز و ایجاد اداره‌جات جدید در منطقه نیازمند کارگر پرشماری بود که از مردم آذربایجان ایران تأمین می‌شد.

عباس زریاب خویی، بیستم مردادماه 1298 در خوی به دنیا آمد و چهاردهم بهمن ماه 1373 در هفتاد و پنج سالگی از دنیا رفت. کتاب‌های «تاریخ ساسانیان»، «بزم‌آورد؛ شصت مقاله درباره تاریخ، فرهنگ و فلسفه»، «آئینه جام؛ شرح مشکلات دیوان»، «سیرت رسول‌الله؛ بخش اول: از آغاز تا هجرت»، «شط شیرین پر شوکت» از تالیفات او؛ همچنین «تاریخ فلسفه» و «لذات فلسفه»، اثر ویل دورانت، «تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان» نوشته تئودور نولدکه، «دریای جان»، اثر هلموت ریتر، «ظهور تاریخ ‌بنیادی»، اثر فریدریش ماینکه از ترجمه‌های این پژوهشگر است.