اخبار

تمایز روح و نفس در قرآن و روایات به ندرت مورد توجه اذهان قرار گرفته است؛ و عمدتاً به عنوان دو کلمه مترادف در مصداق حقیقت انسان نگریسته می شود. لذا نوشتار حاضر، مقوله نفس و روح را در سه حیطة لغت، قرآن و روایات مورد تحقیق و بررسی قرار داده است و در هر بخش با استقصای نمونه های آن دو، کاربرد و مصادیقشان را معین ساخته.

از میان آموزه های قرآنی که نقشی اساسی در مجموعه معارف الهی و زیربنایی برای شناخت انسان و معارف پیوند یافته با او دارد، موضوع روح از جایگاهی ویژه برخوردار است. نگاشته حاضر در تلاش است با روشی توصیفی‑ تحلیلی و با رویکری اجتهادی به بررسی آیاتی که در آن واژه روح به کار رفته است بپردازد. برای برداشت دقیق تر از آیات، با دسته بندی آیات روح، به تبیین هر یک از گروه های آیات با استمداد از دیگر آیات، اقدام و آنگاه با لحاظ ترتیبی مشخص، در سیر هر بخش به رابطه هر یک از شاخه ها با سایر آیات اشاره رفته است.

چنین می نماید که آدمی از آگاهی که به وجود خویشتن یافته و خود را در جهان به چیزی شمرده است به وجود نفس پی برده باشد منتهی در اوایل حال این امر را نسبت به همۀ اشیاء تعمیم می کرده و همه چیز را دارای نفس می دانسته است. قوای مرموزی را در همه جا حاضر و مؤثر می پنداشته و پیروزی ها و شکست های خود را به تأثیر این قوا منسوب می داشته و به همین سبب از طریق مناسک دینی یا آداب سحری در تسخیر این قوا می کوشیده است.

هگل از معدود فیلسوفانی است که مصاحبت وی ما را زیاده طلب، بیرحمانه روشن بین و بی اعتماد نسبت به خود و دیگران می سازد و نیز از آن فیلسوفان است که پس از مدتها در صحنه بودن، ناگهان از دری پنهان خارج می شوند و ما را با اضطرابی که خود تخم آن را کاشته اند و با دشواریهایی که خود به وجود آورده اند و هیچ راه حلی برای آنها نشان نداده اند، تنها می گذارند.