اخبار

مساله این است در ایران طی دست‌كم دو دهه اخیر شمار مجلات دانشگاهی و غیردانشگاهی در حوزه تاریخ و فلسفه و علوم دینی چند برابر شده و سالانه صدها مقاله در این حوزه‌ها در مجلات مختلف، برخوردار از روند داوری یا بدون آن منتشر می‌شود.

کتاب «میان کلام و فلسفه» تألیف حسن انصاری منتشر شد.

دومین جلد كتاب «تاریخ مكتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» نوشته پروفسور حسن انصاری منتشر شد. پیش از این (سال 1395) نخستین جلد این كتاب با عنوان اصلی «تشیع امامی در بستر تحول» به همت نشر ماهی منتشر شده بود و حالا جلد دوم آن با عنوانِ اصلی «دین‌ و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» توسط همین ناشر منتشر شده است.

تشیع از روزگار نخست از یك نقطه‌نظر همواره دو بعد یا دو نوع دیدگاه را تجربه كرده است: یكی بعد و جنبه حماسی و عاطفی است و دیگری جنبه عقلانی و نظری. هر دو نیز گاه مكمل هم بوده‌اند و زمینه رشد تشیع را از نقطه‌نظر تاریخی فراهم كرده‌اند و در جای خود هر یك به نیكی به تشیع خدمت كرده‌اند.

أبو سعد إسماعيل بن على بن الحسين بن محمد بن الحسن بن زنجويه السمّان الرازي الحافظ (تولد: حدود ۳۷۱ ق، د. ۲۴ شعبان ۴۴۵ ق)، محدث و دانشمند زيدی مذهب با گرايش معتزلی از شاگردان قاضي عبد الجبار همداني و ساکن در ري بود. از مهمترين ويژگيهای او اين است که با وجود آنکه زيدی و معتزلی مذهب بود، اما در عين حال به دليل تبحرش در حديث سنی و سفرهای زيادی که برای فراگيری حديث و شنيدن آن نزد مشايخ مختلف حديث در شهر های گوناگون داشت، در ميان منابع حديثی و رجالی سنی مذهب که طبعا با معتزليان مخالفند هم شهرت دارد.

كسانی كه با كلام اسلامی و به ویژه كلام شیعه آشنایی دارند، می‌دانند كه سیدمرتضی علم‌الهدی(ره) جایگاهی بس رفیع و بلندپایه در میان متفكران و متكلمان امامیه دارد. برادر او شریف رضی(ره) البته به واسطه كتاب «نهج‌البلاغه» نزد ما شناخته‌ شده‌تر است.

یكی از اصلی‌ترین مشكلات نظری روشنفكری دینی در كشور ما غیاب فكر تاریخی در اندیشه‌های شماری از نمایندگان آن است. فكر تاریخی داشتن صرفا توصیه كردن به مطالعه تاریخ یا اطلاع از تاریخ نیست. كما اینكه كافی نیست، بگوییم فهم بشری از همه‌ چیز و از جمله دین در «قبض و بسط» است.

نواندیشی دینی را می‌توان در مجموع به جریان‌های فكری و اشخاصی اطلاق كرد كه در پی ارایه تفسیری نو و متناسب با تجدد و نیازها و مقتضیات جهان جدیدند. به دیگر سخن دفاع از دین عقلانی یا دست‌كم عقلایی بودن آن در دنیای مدرن.

پروفسور حسن انصاری، مادلونگ را دانشمندی تراز اول می‌داند كه وجه تمایز او با سایر اسلام‌شناسان غربی در عربی‌دانی استثنایی وی است. ویژگی‌ای كه موجب نگاه خاص وی به كلام اسلامی نیز شده است. مادلونگ هرچند در ایران به واسطه كتاب «جانشینی حضرت محمد(ص)» شناخته می‌شود اما در كلام اسلامی نیز استادی درجه یك بود و به تعبیر پروفسور انصاری نگاهی فیلولوژیك به این مقوله داشت.

می دانيم که تاکنون برخی پژوهشگران در اصالت سفرنامه ناصر خسرو ترديد کرده اند. سببش عمدتا چهار چيز است: يکی اينکه سفرنامه نسخه های کهن ندارد. دوم اينکه از اين سفرنامه، ناصر خسرو در آثار ديگرش يادی نکرده و منابع قديم هم از آن سخنی به ميان نياورده اند. سوم اينکه...