اخبار

«فلسفه ادبیات»، «فلسفه زندگی» و «فلسفه عشق» از جمله آثاری است که با ترجمه میثم محمدامینی از سوی نشر نو در چند سال گذشته منتشر شده‌اند. میثم محمدامینی متولد 1361 تهران است و دکترای فلسفه علم دارد و عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فناوری در دانشگاه شهید بهشتی است. وی در کارنامه‌اش ترجمه و انتشار پانزده‌عنوان کتاب را دارد که «زندگی‌ 3/0» یا انسان بودن در عصر هوش مصنوعی، اثر مکس تگمارک جدیدترین این‌آثار، کمتر از یک هفته پس‌از انتشار از سوی نشر نو به چاپ دوم رسید.فقط استدلال بفرمایید فلسفه، ساخت واقعیت اجتماعی، علم و شعر، دوازده نظریه درباره طبیعت و... عناوین برخی دیگر از آثار منتشر شده وی را تشکیل می‌دهند.

مهدی عباس زاده، عضو هیئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون امور آموزشی و پژوهشی این پژوهشگاه است که چندی است در خصوص نظام معرفت شناسی در فلسفه فارابی به تحقیق و بررسی می پردازد. به اعتقاد او، اکثر محققانی که در داخل و خارج کشور به فارابی توجه کرده اند، توجه شان معطوف به مباحث فلسفه سیاسی فارابی بوده است و این موضوع باعث شده که ما از مباحث مابعدالطبیعی و معرفت شناسی که فارابی در آثارش مطرح کرده، غافل شوند.

هجمه علیه فلسفه، چنان كه در گفت‌وگوی حاضر تاكید می‌شود، عمری به درازنای خود این شاخه از معرفت بشری دارد، به دلایل و انحای گوناگون. داستان فلسفه در فرهنگ و تمدن ما نیز از این مخالفت‌ها و ستیزها مبرا نبوده است. مكتب تفكیك، جریانی معرفتی در یك صد سال اخیر است كه با ادعای تمایزگذاری میان فلسفه و عرفان و دین به مخالفت صریح با فلسفه می‌پردازد

از عللِ اهمیت و جذابیتِ مکتب مشاء ظهور مفهوم "تعلیم" (didaskein) در معرفت شناسیِ ارسطویی است. کتاب تحلیلات ثانویه با این جملۀ معروف آغاز میشود «هر تعلیم و تعلّم ذهنی مسبوق است به علمی پیشین» و کتاب "مواضع" اختصاصا علم شناختِ شروط امکان "تعلیم" است، لذا نباید صناعت جدل یا مواضع را در ارسطو با دیالکتیک افلاطون خلط کرد؛ هدف دیالکتیک افلاطون "تربیت" است نه تعلیم.

ديدگاه‌هاي فيلسوفان قرن هفدهم را بايد آميزه‌اي از طليعة انديشه‌هاي دوران جديد (پس از رنسانس) و پيشفرض‌هاي دوران قديم(قرون وسطي و پيش از آن ) دانست. اما همانگونه كه در مطلب زير خواهيد يافت، برخي از آنان كساني بودند كه راه را براي انديشه مدرن كه بيشتر بر لذت و تخيل و نسبي‌گرايي در هنر تأكيد داشت، هموار كردند. در مقاله زير به آراي برخي از اين انديشمندان و فيلسوفان كه دكارت، پاسكال، اسپينوزا، هابز و... را دربرمي‌گيرد، پرداخته شده است.

یونانیان موضوع اصلی مابعدالطبیعه را علت نخستین موجودات می‌دانستند؛ یعنی آن مبدئی كه منشأ و اصل هرچیزی است. چنان كه نزد افلاطون، مثال اعلی به عنوان خیر محض، زیبایی محض و وحدت محض شایسته‌ترین موجودات برای شناختن است و نزد شاگرد وی ارسطو نیز، موضوع حقیقی و محوری دانش مابعدالطبیعه، موجودات مفارق ازلی و نهایتا محرك نامتحرك اول است.

هانس کریستین گونتر در نشست «اهمیت گفت‌وگوهای فرهنگی در روزگار ما از منظر فلسفه» گفت: فلسفه به‌عنوان یک شیوه تفکر ماحصل تمدن یونان است. با سلطه تمدن اروپایی بر عالم اندیشه اروپایی آغاز به گسترش کرد و تا حدی چیره شد که فلسفه‌ای که امروز به کار می‌رود به این نوع از تفکر اشاره می‌کند.

موجی برخاسته است، در ایران از سال‌های آغازین دهه ١٣٧٠ در ترجمه و تالیف آثار فلسفی. شكی نیست كه حجم آثار فلسفی كه در این قریب به ٣٠ سال به فارسی منتشر شده، با معدود كتاب‌ها و مقالات پیش از انقلاب، قابل مقایسه نیست. گویی وجدان «نگران» (اگر نگوییم معذب) فكر ایرانی، از پی یك انقلاب، یك گسست بزرگ فرهنگی، سیاسی و اجتماعی با سپری شدن فترتی ١٠ ساله در دهه ١٣٦٠ بر ضرورت تاملی فلسفی در وضعیت معاصریت خود پی برده و متوجه شده كه اگر می‌خواهد به نسبت سنت و تجدد بیندیشد و آگاهانه در معرض بادهای غربی قرار بگیرد، لامحاله باید فلسفه بداند.

یثربی، نویسنده کتاب «ماجرای غم انگیز روشنفکری در ایران» با بیان اینکه برخی به اشتباه فکر می‌کنند روشنفکری یعنی ضدیت با حاکمیت، گفت: روشنفکر باید فکر ارائه بدهد، فکری که زندگی را تغییر دهد.

رضا داوری اردكانی، ١٥ خرداد ٨٥ ساله می‌شود. بیش از نیم قرن است كه حضوری انكارناشدنی در عرصه تفكر ایران دارد. از سال ١٣٤٦ كه دكترایش را گرفته در گروه فلسفه دانشگاه تهران تدریس كرده و از سال ١٣٧٧ با حكم سیدمحمد خاتمی، رییس‌جمهوری وقت، به ریاست فرهنگستان علوم منصوب شده است. داوری در كنار تدریس و ریاست فرهنگستان تا به امروز افزون بر ٥٠ كتاب و صدها مقاله نوشته است و به ویژه در سال‌های پس از انقلاب، همواره به عنوان یكی از چهره‌های اثرگذار در حیطه اندیشه مطرح است.