اخبار

در تاریخ کهن اروپا، فلاسفه اغلب به زبان یونانی قلم می‌زدند. حتی پس از تسخیر مناطق «مدیترانه» به‌دست امپراتوری «روم» و ریشه‌کن‌کردن کفر [پاگانیسم]، فلسفه قویاً با فرهنگ یونانی پیوند خورده بود

انجمن صنفی مترجمان شهر تهران با همكاری حوزه‌ هنری، سلسله نشست‌های «دانش‌افزايی و هم‌انديشی نقد ترجمه» را برگزار می‌كند.

دومین گام ایران در حمایت از ترجمه آثار ادبی تحت عنوان پروژه گرنت در حالی این روزها در حال اجراست که به نظر می‌رسد خلاء های ساختاری زیادی پیرامون اجرای آن در سیستم فرهنگی کشور وجود دارد.

متن زیر گفت وگوی کامران فانی با فرهنگ امروز است که به دلیل طولانی بودن تنها بخشی از آن در شماره دهم نشریه فرهنگ امروز به چاپ رسیده است. بخش نخست این گفت و گو با عنوان «ترجمه مجدد، زمانی آری، زمانی نه» و بخش دوم با عنوان «مواجهه با بهمن ترجمه‌ها» منتشر گردید. قسمت آخر این گفت و گو از پیش رو می‌گذرد.

بهاره بوذری: شما به چخوف اشاره کردید، ترجمه‎هایی که شما انجام داده‎اید، زیاد نیست! و بیشتر روی آثار چخوف کار کردید؛ مثلاً در مورد انتخاب مرغ دریایی که شما ترجمه کردید، ترجمه‎ی آقای حمیدیان قبل از شما بوده یا بعد از ترجمه‎ی شما؟ هیچ‎کدام. هم‌زمان با هم ترجمه کردیم.

کامران فانی نویسنده، مترجم، کتابدار، نسخه‌پژوه و عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. فانی که خود آثار گزیده و محبوبی در عرصه‌ی ترجمه دارد، در این گفت‌وگو از بهمن ترجمه‎های مجدد در بازار ترجمه‌ی ایران می‎گوید و دیدگاه‎های موافقان و مخالفان ترجمه‌ی مجدد را مطرح می‌کند. او با اشاره به سیر تاریخی ترجمه‌ی مجدد در زبان فارسی، حد و حدودی را برای ترجمه‌ی مجدد هر اثری ادبی در نظر می‎گیرد که با رعایت آن می‌توان ترجمه‌های مکرری پذیرفتنی و خواندنی داشت.

تغییر یافتن زبان ترجمه، تغییر یافتن سپهر تاثیر گذار فرهنگی است، نه عمل سادۀ جایگزین شدن زبانی با زبان دیگر. زبان اول ترجمه زبان دوم نشر است. این زبان در هیچ جامعه ای همواره ثابت نیست و به علت های مختلف جای خود را به زبان یا زبان های دیگر می دهد. از آغاز تاریخ مکتوب ایران تا کنون زبان ترجمه چند بار تغییر یافته است و در این مقاله به آن اشاره می شود.

چکیده: ترجمه منابع آثار و تألیفات از زبان های اروپایی در دورۀ قاجار یک داد و ستد فرهنگی، علمی و تجربی بود که بر نگرش، جهان بینی و فرهنگ و معارف گروه های فعال اجتماعی ایران تأثیر زیادی داشت. در این فرآیند، رابطۀ زبان و فرهنگ در ترجمه به عنوان یک اصل مهم در مطالعات فرهنگی، نقش اثرگذاری در شکل گیری گفتمان میان متن مبدأ و ذهن و فرهنگ خالقان جدید (مترجمان) در جامعة ایران داشته است.

ابتدا اندکی درباره عنوان این بحث توضیح دهم. در عرف فارسی، کلمه عربی رؤیا که معنی آن خواب‌دیدن است، معنای دومی هم پیدا کرده است؛ یعنی آرزو، آرزوی دوردست و دست‌نیافتنی؛ چنان‌که فی‌المثل گویند: «صلح پایدار جهانی، رؤیایی بیش نیست» یا «ریشه‌کنی فقر و برقراری عدالت اجتماعی، یک رؤیاست». با این حساب مراد من از این عنوان، این است که ترجمه‌ای بی‌غلط از قرآن کریم به دست دادن، آرزویی دیریاب و دوردست است. در یک کلام اگر بخواهیم تعبیری عربی به کار بریم، رؤیا در این معنی، یعنی آرزوی بعیدالمنال، یا صعب‌المنال!

به نظر می‌رسد بزرگمهر در کسب معرفت یقینی به مشرب اصالت ایمان(Fideisem) متمایل است. به طور کلی «فیدئیزم» نویدبخش این معناست که اگر عقل قادر به نجات ما نیست، نباید ناآرام بود و مأیوس شد؛ زیرا نور عرفان و پرتو ایمان هنوز باقی است. این نوع شکاکیت که با سستی نیروی عقل ملازم است، پایه‌های اندیشه‌های محض فلسفی را سست می‌گرداند و آدمی را به قلمرو نوعی مابعدالطبیعه رهنمون می‌دارد.