اخبار

میـــرزا محمدتقـــــی فراهانی کـــــه با نام امیرکبیر بهتر شناخته می‌شود، اولیـــــن و یکی از شایسته‌ترین صدراعظــــــــم‌های ناصرالدین‌شــــاه بوده است. او وزارت را در اکتبر 1848 با به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه به عهده گرفت و تا موقع عزلش یعنی سه سال بعد (نوامبر 1851) خود را در این مسند نگه داشت. او بلافاصله پس از اخراجش تبعید شد و در ژانویه 1852 به دست گماشتگان دربار به قتل رسید.

مدیرعامل موسسه انتشارات امیرکبیر می‌گوید اعتماد مخاطبان و نخبگان فرهنگی کشور به این بنگاه بزرگ نشر از دست رفته و نیازمند بازسازی دوباره است.

در موضوع روابط امیر کبیر با رجال زمان خودش مطلب زیادی نمیتوان گفت زیرابا وجود تحقیقاتی که درباره این مرد بزرگ شده است هنوز مسائل بسیاری از جمله زندگانی خصوصی او پیش ازرسیدن به صدرات مجهول است .

در مقالۀ پیش رو، برای بررسی استدلال های مخالفان اصلاحات در بازة زمانی 1267-1264 ق یعنی اصلاحات میرزا تقی خان امیرکبیر، با بهره گیری از رویکردِ انتخاب عقلانی به مثابۀ یکی از نظریه های عمومی جامعه شناسی تاریخی، به روایت علّی استدلال های مخالفان در قالبِ چهار گروهِ روحانیان، درباریان، دیوانیان و زنان حرم سرا پرداخته ایم.

کتاب «امیرکبیر یا قهرمان مبارزه با استعمار» تالیف آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از قدیمی‌ترین آثار این سیاستمدار ایرانی است که برای نخستین‌بار در سال 1346 از سوی انتشارات امیرکبیر و در زیر فشار شدید ساواک منتشر شد. مقارن با سال روز شهادت امیرکبیر ، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی درگذشت؛ این گزارش مروری بر دیدگاه های وی درباره امیرکبیر است.

«چاکر آستان ملائک پاسبان، فدوی خاص دولت ابد مدت، حاج علی خان پیشخدمت خاصه، فراشباشی دربار سپهر اقتدار مامور است که به فین کاشان رفته، میرزا تقی خان فراهانی را راحت نماید و در انجام این ماموریت بین الاقران مفتخر و به مراحم خسروانی مستظهر بوده باشد.» نوشته‌اند که ناصرالدین شاه در حالت مستی حکم قتل صدراعظم سابق و پر قدرت خویش را چنین صادر کرد اما هر چه بود در روز 20 دی 1230 میرزا تقی خان فراهانی مشهور به امیرکبیر در حمام فین کاشان کشته شد. از قضا ماجرای این آشپززاده آستان قائم مقام فراهانی باید به ماجرایی با پایان بهتری تبدیل می‌شد.

امیرکبیر صدراعظم کاردان ایران در دوره ناصرالدین‌شاه، قهرمان مبارزه با استعمار، استبداد و نیز اصلاحگر امور سیاسی و دینی بود. وی با ورود به دستگاه دربار، به امور مهمی چون تثبیت قدرت مرکزی از طریق برخورد با عوامل تهدید کننده داخلی و خارجی پرداخت.

دوشنبه هفته آینده، بیستم دی‌ماه، سالروز شهادت میرزا محمدتقی امیرنظام فراهانی است. فتنه‌ای که بدخواهان این ملک و ملت بر افروختند، تا امیر را از میانه بردارند، به هنگام سفر ناصرالدین‌شاه به اصفهان و بازگشت او به تهران، در شهر قم رخ داد و مخالفت امیر با اقامت عباس میرزا ملک آرا و مادرش خدیجه خانم که به دستور مستقیم ناصرالدین‌شاه، باید صورت می‌گرفت

یک پژوهشگر تاریخ معاصر گفت: اسناد و مدارک مرتبط با دوره سه ساله صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر در سه آرشیو بریتانیا وجود دارد.

همایش ملی «۱۷۰ سال تاسیس مدرسه دارالفنون و قتل امیرکبیر»، از سوی پژوهشکده اسناد و با همکاری پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران و سرای ایرانشناسی برگزار می‌شود.