اخبار

احتمالاً اصل و مبدأ تعزیه یا شبیه را باید در آیین‏ های پیش از اسلام واکاوی کرد که پس از اسلام، با الهام از فاجعۀ کربلا به‌عنوان یک نمایش دینی نمود یافت و در دور تکاملی، اشخاص و قصه‏ های دیگری نیز به آن افزوده شد.

تاکنون نگاهی که از طرف اغلب متولیان هنر کشور به آیین‌های نمایشی ما شده است فارغ از بسترهای اصلی‌شان که همان تکایا و مجالس خودجوش مردمی بوده است، نگاهی موزه‌ای بوده و کمتر پیش آمده و به چشم دیده‌ایم تلاشی مؤثر و مستمر جهت حفظ، اشاعه و بهره‌برداری پویا از این آیین‌های ارزشمند سامان بپذیرد؛ هرچه تا امروز رخ داده محصول فعالیت و خون جگر خوردن تک‌ستاره‌های درخشان عرصه تئاتر ایران بوده که بعضاً به‌واسطه شاگردانشان ادامه‌دار شده است

هاشم فیاض، آخرین بازمانده از نسل تعزیه‌خوانان تکیه دولت بود. می‌گویند، او در صندوقچه‌اش شاید ۲۰۰ نسخه تعزیه داشت که از بین آن‌ها، تنها حدود ۴۰ نسخه به چاپ رسیده، این درحالی است که نهادی وجود ندارد تا متولی چاپ این اسناد قدیمی و جمع‌آوری آن‌ها شود.

در مرور سیر تطور و تحول تاریخ و فرهنگ عظیم ایران زمین همواره با نگاه اساطیری مواجه بوده و هستیم. برای شاهد این مدعا می‌توان به تمام مراسم «دفتر خوانی» و همچنین «نقالی» باستانی ایران زمین نگاه کرد که هیچ گاه روایت قهرمان های داستانی اینگونه از آیین اینها خالی از حضور اساطیر بزرگ ایرانی نبوده است.

مظفر قربان‌نژاد درباره شیوه مراسم تعزیه خوانی در دهه اول ماه محرم گفت: در این دهه معمولا ۱۰تعزیه اجرا می‌شود، سه یا چهار مجلس متفرقه مثل تعزیه حضرت زهرا(س)، تعزیه شاه چراغ، تعزیه متوکل عباسی و… و از روز چهارم به بعد به ترتیب تعزیه مسلم، تعزیه تفلان مسلم، تعزیه حر،تعزیه قاسم، تعزیه علی اکبر، تعزیه عباس و تعزیه امام حسین(ع) خوانده می‌شود .

یک تهران‌پژوه معتقد است: تعزیه‌ امروز خصوصیات تعزیه‌های سال‌های گذشته را ندارد و نمی‌توان در تعزیه‌هایی که برگزار می‌شود، راه و منش تعزیه‌های گذشته را به درستی دید.

تعزیه شمر و حضرت عباس(ع) یکی از تعزیه‌های مطرح و پرکشش است که در دهه اول محرم و عموماً در روز تاسوعا اجرا می‌شود. موضوع این تعزیه وعده امان نامه از طرف شمر و رد آن از طرف عباس است و در نهایت به شهادت عباس ختم می‌شود.

شبیه خوانی مهم‌ترین و رادیکـال‌ترین گونه نمایشی در بین گونه‌های نمایش های ایرانی است و بواسطه موضوع و محتوای آیینی و مذهبی خود، همواره مورد استقبال و توجه مردم بوده است. نمایشی که فرم و شیوه اجرایی آن، چنان با درون مایه‌اش گره خورده که بیش از چند قرن تماشاگر ایرانی را با خود همراه کرده است.

خیلی‌ها بر این باورند که عمر تعزیه به سرآمده و زمان و تغییرات دائمی و پرسرعت پدیده‌ها و بازآفرینی مدام باورها و مفاهیم، آن را محتوم و محکوم کرده است به زوال. اما برخی دیگر معتقد‌ند که تعزیه نیز مانند هرگونه نمایشی دیگر، برای پویایی و تحرک، نیاز به نوآوری و تغییراتی دارد.

تعزیه به عنوان یکی از نمایش های سنتی ایران زمین، آمیخته ای از عشق و ارادت به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع ) با ریزه کاری های هنرهای نمایشی است. تعزیه که اجرای آن در ماههای محرم و صفر به اوج خود می رسد، به سبب اینکه در دل اجرا کنندگان آن جای دارد بر دل مخاطبان نیز می نشیند و به همین دلیل در طول قرنها به حیات خود در جای جای ایران ادامه داده است.