اخبار

قرن هشتم هجری قمری، سرآغازی بر آشتی تصوف با تشیّع امامیه به شمار می رفت. اما این روابط در آستانۀ تأسیس سلسله صفوی، به حدی گسترش یافت که مفاهیمی چون ولایت، در آمیزه ای از مضامین شیعی صوفی، زمینه را برای کارکرد سیاسی آن مستعد ساخت.

جايگاه زن در دستگاه اعتقادی و حقوقی شیعیان و همچنين جايگاه اجتماعی زن را در جوامع شیعی چه در بستر تاريخی آن و چه در وضعيت کنونی تنها می توان و بايد در چارچوب کلی همين جايگاه در منظومه فکری و حقوقی و دینی دیانت اسلامی به طور عمومی ديد و مورد مطالعه قرار داد. با اين وصف در برخی جزئيات ميان آنچه دستگاه فکری و دینی شیعی خوانده می شود و يا آنچه از نقطه نظر اجتماعی و عملی در جوامع شیعی در جریان بوده و دارد با پيش زمينه کلی اسلامی آن تفاوتها و تمايزهای روشنی وجود دارد.

با تسلط مسلمانان بر اندلس، به مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت. با این همه به رغم آن که اندیشه های مختلف دینی و گرایشهای گوناگون مذهبی، مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دورة اسلامی) به دست آوردند، تشیّع در شمار معدود مذاهبی بود که اساساً فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد

بر خلاف روزگار کنونی که ابن حزم شخصيتی شناخته شده برای دانشمندان شيعی است، در گذشته دور عالمان شيعه هيچ گونه شناختی از او و آثارش نداشته اند. شيعيان امامی با وجود اينکه به سختی از سوی ابن حزم مورد انتقاد قرار گرفته بودند، بسيار دير با اين شخصيت و آثارش آشنايی يافتند.

مجادلات کلامی در سده های دوم و سوم هجری چنان بالا گرفت که انسجام فکری جامعه اسلامی را تهدید نمود. یکی از عمده ترین موضوعهایی که در این روزگار، مسلمانان را ­_ در رد و قبول _ دو بخش نمود، مساله خلق قرآن بود.

تشیع که در آغاز به صورت یک جریان اجتماعی بروز کرده بود، پیش از آنکه شاهد قوام کامل مکتبی خود باشد، شاهد شروع تفرق در وی بود و این ناشی از حضور سیاسی و اجتماعی بود که آن را از جریان های فکری محض متمایز می کرد.

العیلم الزاخر فی احوال الاوائل و الاواخر معروف به تاریخ الجنّابی کتابی است به زبان عربی در تاریخ عمومی عالم از ابتدا تا قرن دهم هجری که توسط مصطفی جنّابی به سلطان مراد سوم عثمانی (982-1003ق.) تقدیم شده است. به نوشته برخی از مؤلفان، تبار این مورخ از جنّابه فارس (گناوه) است و به همین سبب به جنّابی معروف شده است.

حکومت 38 سالۀ سلطان حسین بایقرا(873- 911ق) که مقارن با واپسین سال های حکمرانی خاندان تیموری در ایران و همزمان با تشکیل حکومت صفویه است، از نظر چگونگی برخورد با مذهب شیعه و سیاست مذهبیِ اتخاذشده در قبال آن، مورد توجه است.

خلافت حمودیان را علی بن حمود به سال 407 ه.ق در بخشی از اندلس بنیاد نهاد. وی که نسب به ادریسیان مغرب می برد، با استفاده از اوضاع آشفته دستگاه خلافت اموی که ناشی از فساد اداری و نابسامانی سیاسی حاکم بر آن بود، سلیمان بن حکم را در بند کرد و به قتل رساند و خود را خلیفه خواند.

با وجود کاهش قدرت خلفا در دوره دوم عباسی، سخت گیری و فشار بر شیعیان که مخالفان حکومت شمرده می شدند، همچنان ادامه داشت. با این حال، برخی از خاندان های مهم و با نفوذ دستگاه خلافت عباسی، گرایش های شیعی داشتند؛ خاندان نوبختی که برخی از اعضای آن از بزرگان امامیه و اصحاب ائمه (ع) بودند و پایگاه علمی و اجتماعی بالایی داشتند